220 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
İştar URHANOĞLU CENGİZ
219
Butlanla malul bir sözleşmeden edim yükümlülüğü doğmayacağı
için, karşı taraf edimi talep ederse borçlu ona karşı geçersizliği ileri
sürebilir.
54
Geçersizliği ileri sürmek, hukuksal niteliği itibariyle bir iti-
razdır.
55
Geçersiz bir sözleşmeye dayanarak edimini ifa eden borçlu,
bu edim geçerli bir hukuksal nedene dayanmadığı için ya istihkak da-
vasıyla veya sebepsiz zenginleşme davasıyla geri isteyebilir.
56
Ancak
tam geçersizliğe ilişkin bu genel ilkelerin, sürekli bir sözleşme olan iş
sözleşmesi için uygulanması sözkonusu değildir.
57
Butlan; kısmi butlan ve tam butlan olarak ikiye ayrılır. Kısmi but-
lan Borçlar Kanunu m. 20/II’ de düzenlenmiştir. Sözleşmenin bir kı-
sım hükümlerinin batıl olması, sözleşmenin tümden geçersiz olmasını
gerektirmez. Ancak batıl olan hükümler olmaksızın sözleşmenin hiç
yapılmayacağının kesinlikle kabul edilebileceği hallerde sözleşme tü-
müyle batıl olur (818 sayılı Borçlar Kanunu m. 20/II) (6098 sayılı Türk
Borçlar Kanunu m. 27).
58
İş sözleşmesinde de, sözleşmenin bazı hükümleri batıl ise, batıl sa-
yılacak hükmün doğuracağı boşluk, geçersiz olan hükmün aykırılık
oluşturduğu çocuklar ile gençlere ilişkin ilgili kanun hükmüyle dol-
durulacaktır yani söz konusu kanun hükmü, geçersiz olan hükmün
yerine geçecektir. Çocuklar ve gençler ile ilgili böyle bir hüküm yoksa
o zaman bu boşluk, sırasıyla toplu iş sözleşmesine, genel hükümlere
veya işverenin işçiyi gözetme/koruma borcuna uygun bir davranışı ile
doldurulacaktır.
59
54
Eren, a.g.e., s.301; Bakırcı, 2004, s.422-423; M.Kemal Oğuzman, Borçlar Hukuku
Dersleri, Cilt I, 4. Bası, İstanbul 1987, s.46.
55
Eren, a.g.e., s.302; Bakırcı, 2004, s.422-423; Oğuzman, a.g.e., s.46.
56
Bakırcı, 2004, s.422-423; Oğuzman, a.g.e., s.46; Eren, a.g.e., s.302.
57
Oğuzman, a.g.e., s.46; Seza Reisoğlu, Hizmet Akdi, Ankara 1968, s.137; Bakırcı,
2004, s.423.
58
Mollamahmutoğlu/Astarlı, a.g.e., s.492; Bakırcı, 2004, s.422, 426-427; Eren, a.g.e.,
s.303; Oğuzman/Öz, a.g.e., s.130; Çelik, a.g.e., s.130-131; Süzek, İş Hukuku, s.289;
Kılıçoğlu, a.g.e., s.86.
59
Bakırcı, a.g.e., s.426-427; Centel, Çocuklar ile Gençler, s.198; Münir Ekonomi, İHU,
İşK. m.14, No.24; Serkan Odaman, Türk ve Fransız İş Hukukunda Ödünç İş İlişki-
si, İstanbul 2007, s.272; İbrahim Aydınlı, İşverenin Sosyal Temas ve İş İlişkisinden
Doğan Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülükleri ve Sonuçları, Seçkin Yayın-
ları, Ankara 2004, s.135; Sarper Süzek, İş Güvenliği Hukuku, Ankara 1985, s.185-
186; Oğuzman, a.g.e., s.109vd.; Tunçomağ/Centel, a.g.e., s.89; Süzek, İş Hukuku,
s.289.