39 / 529
Tutuklamaya İlişkin Temel Sorunlar ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin...
38
sı amaçlanıyorsa, bu hüküm eleştirilebilir
24
. Belirtelim ki, 5271 Sayılı
CMK’nın 109. maddesinin 1. fıkrasında yer alan
“…üst sınırı üç yıl veya
daha az hapis cezasını gerektiren…”
ibaresinin Anayasa’nın 2., 10., 19.
ve 38. maddelerine aykırılığı savıyla iptali talep edilmişse de Anayasa
Mahkemesi bu ibarenin Anayasa’ya aykırı olmadığına ve itirazın red-
dine oybirliğiyle karar vermiştir
25
.
CMK’nın 109. maddesine 06.12.2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun’la
eklenen 7. fıkrada ise kanunlarda öngörülen tutukluluk sürelerinin
dolması nedeniyle salıverilenler hakkında birinci fıkradaki süre ko-
şulu aranmaksızın adli kontrole ilişkin hükümlerin uygulanabileceği
belirtilmiştir. Bu durumda da elbette adli kontrolün uygulanabilmesi
için tutuklama şartlarının bulunması gerekir. Bu hüküm, üç yıllık süre
sınırına bağlı olmaksızın, tutuklamanın mümkün olduğu tüm suçlar
bakımından uygulanabilir
26
. Yine, 25.5.2005 tarihli ve 5353 Sayılı Ka-
nunla 109. maddeye eklenen 4. fıkraya göre de, şüphelinin (a) ve (f)
bentlerinde belirtilen yükümlülüklere tabi tutulması bakımından bi-
rinci fıkradaki süre sınırı dikkate alınmayacaktır.
Önemli bir husus, CMK m. 109/2’ye göre, tutuklama yasağı olan
hallerde dahi adli kontrol tedbirinin uygulanmasının mümkün olma-
sıdır
27
. CMK m. 112’de ise, adli kontrol tedbiri kapsamında tabi olunan
yükümlülüklerin bilerek yerine getirilmemesi halinde hükmedilecek
hapis cezasının süresine bakılmaksızın tutuklama kararının verilebi-
24
FEYZİOĞLU 1 vd; ÖZBEK/SOYER, s. 378; ÖZBEK V. Özer/KANBUR Nihat/
DOĞAN Koray/BACAKSIZ Pınar/TEPE İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, An-
kara 2011, s. 291. Aynı yönde bkz, ÖZGÜVEN Duygu, Ceza Muhakemesi Kanu-
nu Çerçevesinde Adli Kontrol, TBBD, Y. 22, S. 81, Ankara Mart-Nisan 2009, s.
318; BİNİCİ Hüsamettin, Tutuklamaya Alternatif Olarak Adli Kontrol Kurumu,
Adalet Dergisi S. 29, Eylül 2007, s. 234; KARAKURT Ahu, Adli Kontrol Koru-
ma Tedbiri,
http://www.turkhukuksitesi.com/makale_374.htm,Erişim Tarihi:
01.09.2011, s. 11.
25
AYM, E. 2008/70, K. 2010/21, T. 28.1.2010, RG. 28 Nisan 2010, S. 27565. Nitekim
2002 Tasarısında üç yıllık sınıra yer verilmiş değildi.
26
Bu konuda bkz. ÖZBEK V. Özer/DOĞAN Koray, Ceza Muhakemesi Kanununda
5560 Sayılı Kanunla Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi, CHD, Y. 1, S. 2,
Aralık 2006, s. 234. Bununla birlikte, bu düzenlemenin yargılamanın uzaması
durumunda kişi özgürlüğünün sınırlandırılmasının devam etmesi sakıncasını
doğurabileceği yönünde bkz. ÖZGÜVEN, s. 328.
27
Çocuk Koruma Kanununda yer alan tutuklama yasağını içeren 21. madde
hükmünün mutlak olduğu ve yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda
ilgilinin tutuklanmasına imkân bulunmayacağı yönünde bkz. BİNİCİ, s. 241.