45 / 529
Tutuklamaya İlişkin Temel Sorunlar ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin...
44
rilmemektedir. Örneğin, adli kontrol kapsamında olmasa da, CMK m.
246’da düzenlenen
“güvence belgesi”
bir seçenek uygulama olanağı ola-
rak ele alınabilir: Madde, firari sanıkları hâkim karşısına çıkarabilme-
nin bir yolu olarak düzenlenmiştir. Ancak tutuksuz yargılamanın esas
olması ve suçsuzluk karinesi ilkeleri göz önüne alındığında olumlu
bir uygulama seçeneği sunan maddenin uygulaması da yok denecek
düzeydedir. AİHS m. 5/3’te, salıverilmenin ilgilinin duruşmada hazır
bulunmasını sağlayacak bir teminata bağlanabileceği ifade edilerek,
güvenceye dayalı tahliye kabul edilmiştir. Sözleşmede sadece maddi
teminat değil, duruşmada hazır bulunmayı sağlayabilecek her türlü
teminat kabul edilmektedir. AİHM’e göre, teminat bağlanarak kişinin
yargılamada hazır bulunması temin edilebilecekse, AİHS m. 5/3 ge-
reği kişinin serbest bırakılması gerekmektedir. Bu konuda AİHM’nin
önemli kararları yol gösterici olmalıdır
40
.
Yakın zamanda, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin Prof. Dr. Mehmet
Haberal’ın tutukluluk halinin devamına ilişkin olarak verdiği karar
dikkat çekicidir. Kararda, kanun hükümlerini açıkça zorlamak sure-
tiyle tutuklama kararları verilmesinin CMK’ya aykırı olduğu ve
“ağır
kusur oluşturduğu”
saptanmış ve bunun yargıçlar aleyhine tazminat
istemine konu olabileceğinin altı çizilmiştir. Bu tespite dayalı olarak
yargıçların manevi tazminata mahkûm edildiği kararda ayrıca, tutuk-
luluğa ilişkin kararın
“soyut ifadeler içerdiği”
, delilleri karartma ve kaç-
ma şüphesinin bulunduğu söylenilmesine rağmen,
“ölüm riski taşıması
sebebiyle”
Haberal’ın delilleri karartma ve kaçma şüphesinden söz edi-
lemeyeceği de önemle vurgulanmıştır
41
.
40
Mamedova/Rusya, AİHM 1. Daire, 1.6.2006, 7064/05; Bonnechaux/İsviçre Av-
rupa Konseyi, 27.6.1980, 8224/78; Punzelt/Çek Cumhuriyeti, AİHM 3. Daire,
25.04.2000, 31315/96; Iwanczuk/Polonya, AİHM 4. Daire, 15.11.2001, 25196/94;
Jablonski/Polonya, AİHM 4. Daire, 21.12.2000, 33492/96. Kararlar konusunda
daha geniş bilgi için bkz. CENGİZ Serkan/DEMİRAĞ Fahrettin/ERGÜL Teo-
man/McBRIDE Jeremy//TEZCAN Durmuş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Ankara, Kasım 2008, s.
48 vd. Bu konuda ayrıca, EGMR (Große Kammer), Urteil vom 3. 10. 2006 - 543/03
(McKay/Vereinigtes Königreich), (AİHM Büyük Daire-McKay/Birleşik Krallık
Kararı), NJW, Heft 51, 2007, 3699.
41
http://www.gazete5.com/haber/mehmet-haberal-ergenekon-hakimlerinden-tazminat-kazandi-15-haziran-201-22849.htm, Erişim Tarihi: 9.9.2011.