TBB Dergisi 98. Sayı

TBB Dergisi 2012 (98)

Sesim SOYER GÜLEÇ

leceği öngörülmektedir. Bu iki hükmün çelişkili olduğu söylenebilir

Çünkü kanunda hapis cezasının üst sınırına göre bazı suçlar bakımın-

dan önce tutuklamanın haksızlığa neden olacağını kabul edilirken,

112. madde ile bu suçlar bakımından tutuklama kararı verilebilmesini

mümkün hale getirilmiştir. Adli kontrolün tutuklamaya göre temel

hak ve özgürlüklere daha az müdahale içermesi, bu eleştiriyi bir ölçü-

de bertaraf edebilir görünse de, bu yönüyle hüküm tartışma yaratmaya

açıktır. Buna karşılık 112. maddede

“hükmedilebilecek hapis cezasının sı�

nırı ne olursa olsun”

denildiğinden, sadece adli para cezasını gerektiren

bir suç sebebiyle adli kontrol hükümleri uygulanmış ve sanık/şüpheli

belirlenen yükümlülüğü isteyerek yerine getirmemişse, kişi hakkın-

da tutuklama kararı verilemeyecektir. Bu zorunluluk, 112. maddede,

yükümlülüğe uymama sebebiyle tutuklama kararı verilebilmesi için,

verilebilecek cezanın hapis cezası olmasının şart koşulmuş olmasın-

dan kaynaklanmaktadır. Bu durumda, kanunda bu konuya ilişkin ayrı

bir düzenleme bulunmadığından 110. maddenin 2. fıkrası uyarınca iş-

lem yapılabilir. Buna göre;

“Hâkim, Cumhuriyet savcısının istemiyle, adlî

kontrol uygulamasında şüpheliyi bir veya birden çok yeni yükümlülük altına

koyabilir; kontrolün içeriğini oluşturan yükümlülükleri bütünüyle veya kıs�

men kaldırabilir, değiştirebilir veya şüpheliyi bunlardan bazılarına uymak�

tan geçici olarak muaf tutabilir.”

Ancak şüphelinin bu hüküm uyarınca

değiştirilen yükümlülüklere de uymaması durumunda yapılabilecek

başka bir şey kalmamaktadır

c) Oranlılık İlkesinin Gerçekleşmiş Olması Koşulu

Adli kontrole karar verme konusunda bir zorunluluk bulunma-

maktadır. CMK m. 109’da yer alan tutuklama yerine adli kontrol uy-

gulanmasına karar verilebileceği şeklindeki ifadeden, tüm koruma

tedbirlerinde olması gerektiği gibi, adli kontrole de oranlılık ilkesine

ÖZBEK/SOYER, CMK İzmir Şerhi, s. 386. Aynı yönde, ÖZBEK/KANBUR/

DOĞAN/BACAKSIZ/TEPE, s. 292, 297. Böylece hapis cezasının üst sınırı bir

yıldan fazla olmayan suçlar için öngörülen tutuklama yasağının etkisiz hale

getirildiği hususunda, CENTEL/ZAFER, s. 371. Yapılacak bir değişiklik ile adli

kontrol hükümlerini isteyerek yerine getirmeyen şüpheli veya sanık hakkında

tutuklama yasağı öngörülen haller dışında, yetkili yargı merciince tutuklama

kararının verilebileceği yönündeki görüş için bkz. ÖZEN, s. 181-182.

DARENDE Yeliz, Yeni CMK’da Adli Kontrol ve Tutuklama,

hukuksitesi.com/makale_176.htm, Erişim Tarihi: 9.9.2011, s. 4.