88 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Behiye EKER KAZANCI
87
CMK m. 90/4’ te
“kolluk yakalandığı sırada kaçmasını kendisine veya
başkasına zarar vermesini önleyecek tedbirleri aldıktan sonra yakalanan kişiye
kanuni haklarını derhal bildirir”
şeklinde bir düzenleme getirmiş ve böy-
lelikle Sözleşmede öngörülen yükümlülüğü yerine getirmiştir
44
.
Sözleşme böyle bir hüküm getirmekle, maddi bir hatayı önlemek-
ten çok, özellikle maddenin 4. fıkrasında yer alan itiraz hakkının etki-
li bir biçimde kullanılabilmesini sağlamayı amaçlamaktadır
45
. Çünkü
kişi ancak kendisine bu yönde bilgi verilirse kollukta veya savcılıkta
ifade verirken ve hâkim önüne çıkarıldığında kendini savunma hak-
kını kullanabilecektir. Bu nedenle kişiye verilecek bilginin, kendisinin
hangi fiil nedeniyle suçlandığını ve bu fiilin hukuki nitelemesinin ne
olduğunu içermesi zorunludur
46
. Kişiye verilen bilgideki eksiklikler
hukuk devleti ilkesine aykırılık teşkil eder
47
.
Bildirimin mutlaka yakalama anında yapılması gerekli ve zorunlu
değildir. AİHM, şüpheliye yakalanmasına ilişkin uygun bilginin, ya-
kalandığı günün akşamı veya yakalandıktan iki gün sonra bildirilme-
sini yeterli görmektedir
48
. Kısaca bildirimin en kısa sürede yapılması
gerekmektedir
49
.
Ancak Mahkeme, bilginin açıkça verilmiş olmasını aramamakta-
dır. Somut isnat ve yakalama ile durumlar göz önünde bulunduruldu-
ğunda, o kişinin niçin yakalandığı ortaya çıkıyorsa, açıkça bilgilendir-
me yapılması beklenmemektedir
50
. Ancak doktrinde de haklı olarak
44
Kunter/Yenisey/Nuhoğlu, No. 28.8.
45
Gölcüklü, Feyyaz,
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği,
A.Ü.S.B.F.D., Cilt 49, Haziran – Aralık 1994, Sayı 3-4, s.209 .
46
Şahin, İlyas, Türk Ceza Yargılaması Hukukunda Yakalama ve Gözaltına Alma,
Seçkin Yayınları, Ankara, 2005, s.172 – 175; Eisenberg, Ulrich, Beweisrecht der
StPO, 7. Auflage, 2011, Rn. 743; Deckers, Rüdiger, Verteidigung in Haftsachen,
NJW1994, s. 2264; Beulke, Rn. 119; Volk, s. 31 vd.
47
Demirbaş, Timur, Sanığın Hazırlık Soruşturmasında İfadesinin Alınması,
D.E.Ü.H.F. Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, İzmir, 1996, s. 101
48
Bkz.: 21.12.2000 tarihli Eğmez/Kıbrıs kararı; 05.04.2001 tarihli H.B/İsviçre kararı.
(bkz.
:http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr; http://www.yargitay.gov.tr/aihm).
49
Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s. 181; Şentuna, Mustafa Tarık, Teori ve Uygu-
lama Işığında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İle Karşılaştırmalı Olarak 5271 Sa-
yılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Tutuklama ve Adli Kontrol, Ankara 2007, s. 69.
50
Künhe, Hans- Heiner, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Tutuklama Konu-
sundaki Yargısı, 2000 ve 2001 Yıllarındaki Gelişim Üzerine Bir İnceleme,(Çev:
Şimşek, Oğuz Karşılaştırmalı Güncel Hukuk Serisi, Prof. Dr. Nurullah Kunter’e
Armağan, Seçkin Yayınları, 2004, s.162; Ayrıca bkz: Mahkemenin 10.04.2001 tarih-