89 / 529
AİHS ve AİHM Kararları Çerçevesinde Yakalama ve Tutuklama Koruma Tedbiri ile ...
88
belirtildiği üzere ulusal hukukumuzda böyle bir yorum geçerli değil-
dir. AİHS asgari standartları belirlemektedir. Ulusal hukukumuzda
yakalanan ve tutuklanan kişiye hakkındaki isnadın bildirilmesi konu-
sunda açık hükümler mevcuttur. Bunlara uyulmak zorundadır
51
.
Madde de geçen
“İlgilinin anladığı bir dilde”
deyimi, hem konuşulan
dili hem de durumun fiili ve hukuki açıdan izah edilmesini ifade eder
52
.
Yani teknik bir anlatımdan çok, kişinin başına ne geldiğini onun anla-
yacağı dille anlatmak önemlidir
53
. Yaş ve akli durum dikkate alınarak
anlatım, gerektiğinde veli, vasi veya vekile yapılmalıdır. Yine, gerekti-
ğinde anlatım dili körler alfabesi, dilsiz alfabesi de olabilecektir
54
.
E. HÂKİM ÖNÜNE ÇIKARILMA HAKKI VE UZUN GÖZALTI
SÜRELERİ
İşlediği suç nedeniyle m. 5/1c’de öngörülen koşullara dayanarak
yakalanan veya tutulan herkes hemen bir yargıç veya adli görev yap-
maya yasayla yetkili kılınmış diğer bir görevli önüne çıkarılmalıdır
(AİHS. m.5/3 – birinci cümle)..
Hâkim önüne çıkarılma hakkı CMK m.91/ 6’da gözaltına alınan
kişinin bırakılmaması halinde gözaltı sürelerinin sonunda sulh ceza
hâkimi önüne çıkarılması gerektiğini belirterek düzenlemiştir.
Sözleşmeye göre kamu makamları, gözaltında tutmakta oldukları
bir kişiyi ya salıverecekler veya kendisini hâkim önüne çıkaracaklar
ve hâkim tarafından tutulmasının devam etmesine (tutuklanmasına)
karar verilmesini isteyeceklerdir
55
. Bu hüküm, gözaltına alan idari ma-
kamlara serbest bırakmadıkları kişiyi derhal hâkim önüne çıkarma yü-
kümlülüğü yüklemektedir
56
.
li Tanlı/Türkiye kararı, 05.04.2001 tarihli H.B/İsviçre kararı
(http://www.inhak-
bb.adalet.gov.tr
;http://www.yargitay.gov.tr/aihm).
51
Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s. 181.
52
Şahin, s. 207.
53
Mahkemenin 8.2.2005 tarihli Bordovsky/Rusya kararı. Meyer/Ladewig, Rn. 59 vd.
54
Güler, Hüseyin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hükümleri ile Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği ve Türk
Mevzuatı, Adalet Dergisi, yıl 1996, sayı 20, Eylül 2004, s.178.
55
Valerius, BeckOK EMRK Art 5, in Beck’scher Online-Kommentar StPO, 2011, Rn. 8.
56
Doğru, Kişi Özgürlüğü İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Beşinci Maddesinin İnsan
Hakları Tarafından Yorumu, s.247.