177 / 521
Kuralların Kuralı: Anayasanın Hukuki Boyutunun Evrensel Serüveni
176
2. Anayasal Kuram
Anayasa hukukunu ele alan yeni çıkmış bir kitap şu sözlerle başla-
maktadır:
“Anayasa hukukunun sorunu, hiç kimsenin hangi görüşü benim-
seyeceğini bilmemesidir.”
30
En üst kanun olarak, anayasa, devletin meşru
kuvvetinin mantıki başlangıç noktasıdır
31
. Kanun bilge bir seyyahın
kendi yolunu bulması için, ipuçlarını aydınlatır. Anayasanın ötesinde
ise kanunlar (gücü) tükenir ve seyyah, insan zihninin ayak basmadığı
bir mekâna girer
32
. Anayasa hukuku araştırmacılarda ve siyaset yorum-
cularında en iyi gayretleri uyandırır; anayasa hukuku da... Kanunla-
rın soluğunun kesildiği yerde olduğundan, anayasal iddialar, incelikli,
çözülmesi zor ve kaçamak yapmaya meyilli olur
33
. Tarih, felsefe, din,
siyaset, sosyoloji ve iktisat anayasanın üstünde gezinir, etrafında uçar.
Araştırmacılar ile kamu görevlileri anayasanın uygulanması ve yorum-
lanmasında bu kaynakların nasıl kullanılacağı mevzuunda uzlaşamaz
34
.
Bu uzlaşmazlığa rağmen, bazı görüşler, herkeste saygı uyandırır. Siyasi
anayasalar, uçsuz bucaksız bir genişliğe veya bir milletin özgürlüğü
ve refahını sağlamak amacıyla bir devletin kurulmasına neden olabilir.
Anayasanın yapımı, değiştirilmesi, yorumlanması üst düzey bir siyasi
oyundur. İnsanların bu oyunu kazanmasına yardım etmek için, (anaya-
sal) kuram, özgürlük ve refahın anayasal dayanaklarını izah eder. Te-
mel kanunların sonuçlarını tahmin etmesi sayesinde, anayasal kuram,
kamuyu, rehber siyasetçileri bilgilendirir; mahkemelerin hükümlerini
geliştirir. Anayasanın alternatif kavrayışının insana sağladığı refahının
sonuçlarının tahmin edilmesi, herkesçe önemsenebilir
35
.
Hâlihazırda görüldüğü üzere, anayasal kuram, daha ziyade ana-
yasal metinlerin tarihi ve felsefesini ihtiva etmektedir. Tarihte anayasa
hukukunun kaynaklarını keşfeden bazı hukuk araştırmacıları, anaya-
saları, o anayasanın banilerinin (yapıcılarının) anlayışını ince eleyip sık
dokumak suretiyle yorumlamaktadır. Geri kalan araştırmacılara ge-
30
Gerhardt and Rowe, Constitutional Theory: Arguments and Perspectives, Michie
Co. (Charlottesville, Va.), 1993, s.1; aktaran: Robert Cooter, The Strategic Consti-
tution, Princeton University Press, New Jersey, 2002, s.1
31
Cooter, The Strategic Constitution, s.1
32
The Beatles’, Magical Mystery Tour, ; aktaran: Robert Cooter, The Strategic
Constitution, Princeton University Press, New Jersey, 2002, s.1
33
Cooter, op.cit., The Strategic Constitution, s.1
34
Cooter, loc.cit.
35
Cooter, loc.cit., s.2