178 / 521
TBB Dergisi 2012 (99)
Faruk Y. TURİNAY
177
lince, onlar, bütün kanunları düz anlamları uyarınca açıklamaktadır.
Yine de diğerleri, bir anayasa bakımından felsefi, ahlaki ve dini esin-
lenişleri sınamaktadır. Bu yaklaşımlar, anayasanın kuralımsı/hukuki
taahhütlerini berraklaştırmaktadır; anayasal haklardan ilham alınarak
bireysel özerkliği bulup çıkarmak gibi...
36
Anayasanın yorumlanış biçi-
minin incelenmesiyle bile anayasa hakkında hukuki-siyasi kavramsal
ayrıştırmaya gitmenin mümkün olduğu ortaya çıkmaktadır.
Cooter
’ın kitabında çizilen kurallar silsilesi resmi alışılmışların öte-
sindedir. Bir kere hukuk fakültesinin birinci sınıfında tahtaya çizilme-
den edilemeyen ucu sivri piramit, yazarın kitabında ucu kesik bir va-
ziyette durmaktadır. Piramidin üzerinde ters çevrilmiş geniş fakat kısa
bir bardak şekli vardır; şeklin içindeyse, yukarıda değinilen anayasal
kaynaklar, tarih, felsefe, din, siyaset, sosyoloji ve iktisat öylece uçmak-
tadır. Geniş fakat kısa bardağın yanıbaşında
“kaynaklar”
yazmaktadır.
Piramide gelince, her ne kadar ucu kesik olsa da, geri kalan gövde-
nin en üstünde, tahmin edileceği üzere, anayasa yer almaktadır. Onun
altında tüzükler, tüzüklerin altında da düzenlemeler, kararnameler,
emirler, politikalar bulunmaktadır. Ucu kesik piramidin hizasında ya-
zan ise
“kanunlar hiyerarşisi”
dir
37
.
Yazarın eserindeki konumuza ilişkin bir başka şekil, çeşitli dü-
zenlemelerin işlem maliyetlerini
38
yansıtmaktadır. Buna göre, anayasa
değişikliklerindeki işlem maliyeti, yasama işlemlerinin maliyetinin iki
katı, idari emirlerin maliyetinin ise üç katıdır
39
. Şekildeki diziliş, aynı
zamanda, düzenlemelerin genellik niteliğindeki artışı ve oranları da
göstermektedir. İşlem maliyeti yükseldikçe söz konusu düzenlemenin
hukuki niteliği de güçlenmektedir. Nitekim en yüksek işlem maliyeti
olan düzenleme çeşidi anayasa olarak arz-ı endam etmektedir.
Cooter
’a göre, nasıl ki bir katedralde en üst otorite piskopos ise, bir
devletin en üst kanunu da anayasadır. Anayasa, çeşitli şekillerde dev-
letin en üst kanunudur. İlk olarak, diğer kanunlara göre daha genel-
36
Cooter, loc.cit., s.3
37
Cooter, loc.cit., The Strategic Constitution s.2 Fig. 1-1, Pyramid of State Law and
its Sources
38
Kuşkusuz burada maliyet’ten kasıt zaman, gerçekleştirilebilirlik gibi unsurları da
havidir.
39
Cooter, loc.cit., The Strategic Constitution s.2 Fig. 1-2, Transaction Costs of
Changing Laws