TBB Dergisi 99. Sayı

TBB Dergisi 2012 (99)

Faruk Y. TURİNAY

195

makama ihtiyaç vardır. Bu makam yargısal olmak mecburiyetindedir;

aksi halde uyuşmazlıkta son sözü söyleyemez. O halde ülke genelinde

var olan eşi bulunmayan bu makam bir mahkemedir. Anayasa yargısı

ile anayasanın hukuki vasfı hakkında yukarıda ortaya konan düşün-

celer de dikkate alınırsa, federal devlet düzeni, zorunlu olarak bir ana-

yasal düzen yaratır; bu, hukuki, bağlayıcılığı olan, bir yargı makamı

tarafından denetlenen bir düzendir; temel kurallarının tamamı yazılı-

dır; her kişi ve organ ancak bu ‘kuralların kuralı’nda yer alan bir resmi

yetkiyi kullanabilecektir.

E. ANAYASA KAVRAMININ DOĞUŞUNA HUKUKİ BAKIŞ

1. Genel Olarak

Anayasa kavramının doğduğu yıllar, tarihte imparatorlukların ve

krallıkların yıkılmaya başladığı yerine ulus-devletlerin kurulduğu dö-

neme tekabül etmektedir. Bu cümleye bakıldığında anayasanın siyasi

niteliğine değinileceği düşünülmemelidir. Aksine buradaki anayasa,

devletin temel kurallarını içeren hukuki bir kavram olan anayasadır.

Tarihteki ilk anayasa

1787 tarihli Amerika Birleşik Devletleri anayasasıdır

ABD’nin İngiliz İmparatorluğu’ndan koparak bağımsızlığını ilan ettiği

bilinmektedir. Tarihteki ikinci anayasa

1791 tarihli Fransa anayasasıdır

;

Fransız Cumhuriyeti Fransa Krallığı’nın külleri üstünde kurulmuş-

tur. Anayasa, hukukun hem öznesi hem nesnesi olan devletin temel

kaidesi

olarak bu devletlere hukuki varlık kazandırmıştır. Diğer bir

deyişle, siyasi düzenin değişmesi hukuk düzenlerini de bir bir değiş-

tirmiştir. ABD ve Fransa’dan önce, anayasaya sahip olan bir devlet yok

değildir. MÖ 2300 yılında Sümer kralı

Lagaşlı

Urukagina

’nın yürürlü-

ğe koyduğu ilk anayasadan Atinalılar, Romalılar, Cermenler, Medine-

liler gibi pek çok milletin benimsediği anayasal belgeler olmuştur Yine

örneğin, San Marino’nun, altı kitaptan oluşan

Leges Statutae Republicae

Sancti Marini

anayasası, 1300 tarihli

Statuti Comunali

esas alınmak ve

İmparator Justinianus’un

Codex

’inden ilham alınmak suretiyle Latin-

Burada

“kaide”

, hem kural hem dayanak anlamında kullanılmıştır.

Lagaş, Fırat ve Dicle nehirlerinin birleşme yerinin kuzeybatısında Uruk’un doğu-

sunda yer alır. Lagaş hem Sümerlilerin hem de daha sonraları Babillilerin en eski

şehirlerinden biridir.