197 / 521
Kuralların Kuralı: Anayasanın Hukuki Boyutunun Evrensel Serüveni
196
ce olarak
89
, 1600 yılında kaleme alınmıştır; büyük ölçüde halen yürür-
lüktedir
90
.
1639 Kuzey Amerika Anayasası, 1653 İngiliz Hükümet Belgesi
91
,
1657 İngiliz Naçiz Tavsiye ve Dilekçe
92
, 1710 Pylyp Orlyk Anayasası
93
,
1755
Korsika Anayasası
94
,
1772 İsveç Anayasası
95
bilinen anayasalardandır. Fa-
kat günümüzdeki anlamıyla ilk anayasanın 1787 ABD Anayasası oldu-
ğu yaygın şekilde kabul etmektedir.
Fransa’daki anayasanın macerasını öğrenmek için yeniden Teziç’e
bakmak gerekiyor. Fransa’da
“Eski Rejimde”
, 16. yüzyılda, milli devlete
doğru gelişmede, devletin statüsünü düzenleyen
“Krallığın Temel Ka-
nunları”
vardı. Fransa’nın ilk anayasası sayılan bu kurallara, monark
karşı gelemiyordu. Fakat oluşma halinde olan bu kurallar açık değildi
ve teamülî nitelikleri, kralın kişiliği ile devletin birbirinden ayrılması-
na imkân vermiyordu.
“Eski Rejimde”
, monarşi hukukçuları, devletin
hukuki niteliğinin bütün sonuçlarını henüz ortaya koyamamışlardı.
Bu bakımdan da, kral tarafından yapılan işlemler, devletin değil, fakat
yalnızca kralın irade açıklamaları sayılıyorlardı. Monark’ın ölümünde,
işlemi yapan irade, iktidarını yitirdiği için işlemler bütün otoritesini
ve bağlayıcılığını kaybediyorlardı. Bunların bağlayıcı olabilmeleri için,
onun yerine geçenin (halefinin) ayrıca bunları doğrulaması (teyit et-
mesi) gerekiyordu.
Anayasa arayışı, sözde anayasacılık hareketleri
96
bir kenara bırakı-
lırsa, daima devlete hukukilik, süreklilik, kişilik kazandırma yönünde
olmuştur. Anayasanın hukuki kavramsallığının şekillenmesi, anayasa-
cılık hareketleriyle gerçekleşmiş, pekişmiş ve sürüp gitmiştir.
89
San Marino Cumhuriyeti Portalı,
http://www.sanmarinosite.com/eng/statuti.html, erişim tarihi: 6.4.2011
90
Loc.cit.
91
Özgün adı The Instrument of Government’tır. Kısa süre yürürlükte kalmıştır.
92
Özgün adı The Humble Petition and Advice’tır. Kısa süre yürürlükte kalmıştır.
93
Kiev Urban Adventures Web Site,
http://www.kievurbanadventures.com/did-youknow, erişim tarihi: 6.4.2011
94
Özgün adı Progetto di costituzione per la Corsica’dır. İtalyanca kaleme alınmıştır.
95
Özgün adı 1772 års regeringsform’dur.
96
“Pseudo-mouvements constitutionnels”
. Örneğin, Çarlık Rusya’sında, Çar 2. Nikola
tarafından, gerçek anayasacılık hareketlerinin önüne geçmek için birtakım sözde
önlemlerin alınmasında görülmüştür.
“Ekimciler”
ya da
“17 Ekim Birliği”
olarak
bilinen bir grup aydın, bu sözde anayasacılık hareketleri için Çarın yaptığı çağ-
rıya olumlu yanıt vermiştir.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Octobriste, http://
en.wikipedia.org/wiki/Union_of_October_17, erişim tarihi: 6.4.2011