182 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Ceyda SÜRAL
181
sözleşmenin kurulduğu yerde bulunup bulunmadığına ilişkin tespitin
davacı açısından zor olmasıdır
53
.
Sözleşmenin ifa yerinin belirlenmesinde, ifası talep edilen edim
esas alınacaktır. Sözleşmede her iki tarafın da ifada bulunması duru-
munda ise davacının ifasını talep ettiği edime göre yetkili mahkeme
belirlenecektir
54
. Bu edimin ifa yeri, sözleşmeye uygulanması gereken
maddi hukuka göre tayin edilecektir. Sözleşmeye uygulanması gere-
ken maddi hukuk MÖHUK md. 24 uyarınca tespit edilecektir
55
.
Sözleşmeye uygulanması gereken maddi hukukun Türk hukuku
olarak tespit edilmesi halinde, sözleşmenin ifa yerinin taraflarca be-
lirlenmesi mümkündür. Bu durumda dava, kararlaştırılan ifa yerin-
de açılabilecektir. Tarafların sözleşmenin ifa yeri hakkında bir seçim
yapmadıkları takdirde, sözleşmenin ifa yeri Borçlar Kanunu
56
(BK)
md. 73/I
57
düzenlemesine göre belirlenecektir. BK md. 73/I uyarınca,
taraflar aksini kararlaştırmamışlarsa, sözleşmeden doğan para borcu,
alacaklının ödeme zamanındaki ikametgâhında ödenecektir. Sözleş-
meden doğan borcun aranacak borç olması olasılığında ise, yetkili
mahkeme borçlunun yerleşim yeri mahkemesi olacaktır.
Sonuç olarak, sözleşmenin ifa yerinin Türkiye’de olması duru-
munda sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlık hakkındaki davada
Türk mahkemesinin milletlerarası yetkisi mevcuttur.
c. Şubeler ve Tüzel Kişilerle İlgili Davalarda Yetki
Şubeler, bir merkeze bağlı olmakla birlikte kendi başlarına işlem
yapabilirler. Ancak bu işlemlerden doğan hak ve borçlar merkeze ait
olmaktadır. Bu nedenle, genel yetki kuralı uyarınca, şubenin yaptı-
ğı işlemlerden dolayı merkezin bulunduğu yer mahkemesinde dava
açılabilecektir. Bununla birlikte, HUMK düzenlemesinde şube ile iş
53
Madde Gerekçesi
,
http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0574.pdf.54
Postacıoğlu, s. 164-165; Kuru
,
s. 435-445; Umar, s. 41; Alangoya/Yıldırım/Deren-
Yıldırım, s. 95-96; Pekcanıtez/Atalay/Özekes
,
HMK, s. 120-121.
55
Nomer, 19. Bası, s. 445. İfa yerinin neresi olduğunun
lex fori
ye göre tespit edileceği
hakkında bkz. Çelikel/Erdem, s. 498.
56
R.G. 29.4.1926 – 359.
57
04.02.2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan ve 1 Temmuz 2012’de yürürlüğe
girecek olan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun
“ifa yeri”
kenar başlıklı 89’uncu
maddesi, 818 sayılı BK’nın md. 73 düzenlemesini karşılamaktadır.