TBB Dergisi 100. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi

186

vakfın yerleşim yeri sayılan yer mahkemesinde bakılacağı belirtil-

mişti. HMK düzenlemesinde de, HUMK md. 17’ye paralel olarak,

özel hukuk tüzel kişilerinin, ortaklık veya üyelik ilişkileriyle sınırlı

olmak üzere, bir ortağına veya üyesine karşı veya bir ortağın yahut

üyenin bu sıfatla diğerlerine karşı açacakları davalar için ilgili tüzel

kişinin merkezinin bulunduğu yer mahkemesinin kesin yetkili oldu-

ğu açıkça düzenlenmiştir

Mirastan doğan davalarda, HUMK md. 11/1 uyarınca, tereke-

nin taksimine, taksimin butlanı ve feshine, mirasçılar arasında tere-

kenin idaresine ve terekenin kesin taksimine kadar tereke aleyhine

açılacak davalarda miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi

yetkilidir. HMK, HUMK’un mirastan doğan davalarda yetkiye iliş-

kin düzenlemesini esasen benimsemiştir. HMK, terekenin paylaşıl-

masına, yapılan paylaşma sözleşmesinin geçersizliğine, mirasçılar

arasında terekenin yönetiminden kaynaklanan davalar ve terekenin

kesin paylaşımına kadar mirasçılara karşı açılacak

tüm davaların

yanında, ölüme bağlı tasarrufların iptali ve tenkisi ile miras sebebiy-

le istihkaka ilişkin davalarda da yetkili mahkemenin ölen kimsenin

son yerleşim yeri mahkemesi olduğunu kabul etmiştir. HMK md.

11, mirastan doğan davalarda yetkinin kesin olduğunu madde dü-

zenlemesinde tartışmaya yer vermeyecek şekilde açıkça belirtmiş-

tir. Öte yandan, yabancılık unsuru taşıyan miras davalarında yetkili

mahkemeye ilişkin MÖHUK’da ayrı bir düzenleme yer almaktadır.

MÖHUK’ta yer alan bu yetki kuralı Türk mahkemesinin milletlera-

rası yetkisinin belirlenmesinde öncelikle uygulanacaktır. MÖHUK

md. 43 uyarınca, mirasa ilişkin davalarda ölenin Türkiye’deki son

yerleşim yeri mahkemesi, son yerleşim yerinin Türkiye’de olmaması

halinde terekeye dâhil malların bulunduğu yer mahkemesi yetkili-

dir. Dolayısıyla, ölenin Türkiye’de yerleşim yerinin bulunmaması

Brüksel I Tüzüğü md. 22/2 uyarınca, konusu, şirketlerin veya diğer tüzel kişile-

rin veya gerçek veya tüzel kişilerden oluşan birliklerin kuruluşunun geçerliliği,

butlanı veya feshi olan davalarda veya bunların organlarının verdiği kararların

geçerliliğine ilişkin davalarda, şirketin, tüzel kişinin veya birliğin yerleşik bulun-

duğu üye devletin mahkemeleri münhasıran yetkilidir.

HUMK’da yer alan

“tereke aleyhine ikame olunan davalar”

deyimi yerine HMK’da,

terekenin tüzel kişiliğinin bulunmaması nedeniyle

“mirasçılara karşı açılacak tüm

davalar”

deyimi kullanılmıştır. Madde Gerekçesi,

d23/1/1-0574.pdf.