186 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Ceyda SÜRAL
185
işlenmesi ve hepsinin yerleşim yerinin farklı olması olasılığında dava,
ortak yetkili mahkeme olan haksız fiilin işlendiği, zararın meydana
geldiği veya gelme ihtimalinin bulunduğu veya zarar görenin yer-
leşim yeri mahkemesinde açılacaktır
73
. Belirtmek gerekir ki, tüm bu
yerlerin yabancı ülkede bulunması, ancak haksız fiili işleyenlerden
birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması durumunda da Türk
mahkemesinin milletlerarası yetkisini kabul etmek gerekir. Zira, iç hu-
kukun yetki kuralları başka bir ülkenin mahkemesine yetki atfetmek
için değil Türk mahkemesiyle uyuşmazlık arasında bağ kurmak için
kullanılır ve davalılardan birinin ikametgahının Türkiye’de bulunma-
sı Türk mahkemesinin milletlerarası yetkisinin tesisi bakımından ye-
terli sayılmalıdır.
3- Kesin Yetki
Genel yetki ve özel yetkili mahkemeler yanında kanunda bazı du-
rumlara ilişkin kesin yetki kuralları da öngörülmüştür. Kesin yetkinin
varlığı halinde, dava sadece kanunda öngörülen mahkemede açılabi-
lecektir
74
.
Kesin yetki kuralları deyince öncelikle taşınmazın aynından do-
ğan davalara
75
ilişkin yetki kuralı gelmektedir. Taşınmazın aynından
doğan davalarda yetkili mahkeme hem HUMK md. 13 hem de HMK
md. 12 tarafından taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi olarak belir-
lenmiştir
76
. Dolayısıyla, Türkiye’de bulunan taşınmazlar bakımından
Türk mahkemeleri münhasır yetkilidir
77
.
HUMK md. 17’de şirket, kooperatif, dernek ve vakıfların ken-
di işlerine ilişkin olmak üzere üyelerine karşı ve üyelerin bu sıfatla
birbirlerine karşı açacakları davalara şirket, kooperatif, dernek veya
73
Kuru, s. 486; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 118.
74
Üstündağ, s. 201; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 123.
75
HMK md. 12’de taşınmaz üzerindeki ayni hakka ilişkin davalar, ayni hak sahip-
liğinde değişikliğe yol açabilecek davalar, taşınmazın zilyetliğine ilişkin davalar
ve taşınmazın alıkoyma hakkına ilişkin davalar taşınmazın aynına ilişkin davalar
olarak açıklanmıştır.
76
Brüksel I Tüzüğü md. 22/1 uyarınca, kira ve hasılat kirası da dahil olmak üzere
konusu, taşınmazlar üzerindeki ayni haklar olan davalarda, taşınmazın bulundu-
ğu üye devlet mahkemeleri münhasır yetkiye sahiptir.
77
Sakmar, s. 100; Nomer, s. 457; Şanlı, Ticari Akitler, s. 90; Fügen Sargın,
Milletlera-
rası Usul Hukukunda Yetki Anlaşmaları
, Yetkin, Ankara 1996, s. 161-162.