188 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Ceyda SÜRAL
187
ya da terekeye dahil malvarlığının Türkiye’de bulunmaması halin-
de Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi doğmayacaktır. Ya-
bancılık unsuru taşıyan miras davalarına ilişkin bu yetki kuralının
münhasır yetki kuralı niteliği taşıyıp taşımadığı konusunda dokt-
rinde farklı görüşler mevcuttur. Münhasır yetki, milletlerarası usul
hukukunda söz konusu davanın sadece Türk mahkemelerinde gö-
rülebileceği hallerde ortaya çıkmakta ve yabancı mahkemenin verdi-
ği kararların Türkiye’de tanınması ve tenfizi bakımından engel oluş-
turmaktadır
80
. Bir görüşe göre, MÖHUK md. 43’te yer alan bu kural,
son yerleşim yeri Türkiye’de bulunmayan fakat terekesi Türkiye’de
bulunanlar bakımından milletlerarası alanda münhasır yetki esası
getirmektedir
81
. Diğer görüşe göre ise, MÖHUK md. 43 yabancılık
unsuru taşıyan miras davaları bakımından alternatif bir özel yetki
kuralı olarak düzenlenmiştir
82
. Bununla birlikte, yabancılık unsuru
taşıyan miras davasında terekeye dâhil bir taşınmazın aynına ilişkin
bir uyuşmazlığın söz konusu olması halinde, taşınmazın bulunduğu
yer mahkemesinin yetkili olacağına dair kural münhasır yetki nite-
liğini taşıyacaktır
83
.
HMK, HUMK’dan farklı olarak can sigortalarında da sigorta etti-
renin, sigortalının veya lehtarın leh veya aleyhine açılacak davalarda
onların yerleşim yeri mahkemesinin kesin yetkili olacağını kabul et-
miştir
84
. Söz konusu HMK md. 15/2 düzenlemesi ile sigorta ettirenin,
sigortalının ve lehtarın sigorta şirketlerine karşı korunması amaçlan-
mıştır
85
. Bu nedenle sigorta sözleşmelerine HMK md. 15/2 düzenle-
mesine aykırı bir şekilde yetki şartı konulamayacaktır
86
. Öte yandan,
MÖHUK yabancılık unsuru taşıyan sigorta sözleşmelerine ilişkin
80
Nomer, s. 486; Çelikel/Erdem, s. 527.
81
Aysel Çelikel,
“Yeni Kanuna Göre Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfiz Şartları”
,
MHB
, Y. 2, S. 2, 1982, s. 10; Cemal Şanlı,
“Yabancı Veraset İlamlarının Türk Mahke-
melerinde ‘Tanınması’ veya ‘Delil’ Olarak Kullanılması”
,
Prof. Dr. İlhan Postacıoğlu’na
Armağan
, İstanbul 1990, s. 300-301.
82
Nomer, s. 455; Çelikel/Erdem, s. 527; Esen, Münhasır Yetki, s. 190.
83
Nomer, s. 494; Çelikel/Erdem, s. 527-528, 607; Esen, Münhasır Yetki, s. 190-191.
84
HMK’da sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki, HUMK’dan farklı ola-
rak yalnızca sigorta sözleşmelerinden doğan tazminat davaları ile sınırlandırıl-
mamıştır. Buna göre, sigorta sözleşmesinden doğan her türlü davada HMK md.
15’teki yetki kuralı uygulanır. Ejder Yılmaz,
“Hukuk Muhakemeleri Kanununun Ge-
tirdikleri”
, ABD, 2011/2, s. 223.
85
Madde Gerekçesi,
http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0574.pdf.86
Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 145.