TBB Dergisi 100. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi

184

veya zararın meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da

zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.”

Söz konusu kurala göre öncelikle haksız fiilin işlendiği yerde dava

açılabilecektir. Bunun yanında haksız fiilin işlendiği yer ile zararın

meydana geldiği yerin farklı olması olasılığına karşılık zararın gerçek-

leştiği yerde de dava açılabileceği kabul edilmiştir

Ayrıca, zarar meydana gelmeden oluşabilecek zararı önleme ama-

cı ile zararın meydana gelme ihtimalinin bulunduğu yer mahkemesi

de yetkili kılınmıştır. Bu husus özellikle haksız fiilin işlendiği yerin

Türkiye dışında olduğu hallerde önem taşıyacaktır

. Basın yayın yo-

luyla veya internet üzerinden yapılan haksız fiiller bakımından zararın

Türkiye’de meydana gelme ihtimali bulunabilir

. Kanımızca, zararın

meydana gelme ihtimalinin bulunduğu yer mahkemesinin yetkilen-

dirilmesinin asıl önemi ihtiyati tedbirler bakımındandır. Zira, aşağıda

görüleceği üzere, dava açılmadan önce talep edilecek ihtiyati tedbirler

bakımından artık sadece asıl davada yetkili olan mahkemeler yetki-

lidir. Basın yoluyla bir kişilik hakkının ihlalinin önlenmesi için ilgili

yayının toplatılması ya da haksız rekabet teşkil eden bir reklamın dur-

durulması gibi tedbir örneklerinde zararın meydana gelme ihtimalinin

bulunduğu yer mahkemesinin de yetkili kılınması ortaya çıkabilecek

yetki problemlerini önlemek bakımından isabetli olmuştur. Zira, aksi

takdirde, ihtiyati tedbir bakımından yetkili bir mahkeme olup olmadı-

ğı tartışma konusu olabilir; yetkili bir mahkeme bulunmadığı yönünde

bir uygulama oluşabilir ve bu da hak kayıplarına yol açabilirdi.

HUMK md. 9/II ve HMK md. 7/I düzenlemelerinde, dava sebe-

bine göre kanunda davalıların tamamı hakkında ortak yetkiyi taşıyan

bir mahkeme belirtilmişse, davaya o yer mahkemesinde bakılacağı

kabul edilmiştir. Dolayısıyla, haksız fiilin birden fazla kişi tarafından

Brüksel I Tüzüğü md. 5/3 uyarınca, bir haksız fiilin veya aynı nitelikte sayılan

bir fiilin veya böyle fiillerden doğan taleplerin dava konusu olduğu durumlarda

zarar veren olayın gerçekleştiği veya gerçekleşeceği yer mahkemesinde dava açı-

labilir.

MK md. 25/V kuralı, kişilik haklarına saldırı nedeniyle açılacak olan maddi ve

manevi tazminat davasına ilişkin ayrı bir yetki kuralı öngörmüştür. Buna göre da-

vacı, kişilik haklarının korunması için kendi yerleşim yeri veya davalının yerleşim

yeri mahkemesinde de dava açabilecektir.

Madde Gerekçesi

Nomer, s. 447.