191 / 477
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi
190
a. Yetki Sözleşmesi ile Türk Mahkemelerinin Milletlerarası
Yetkisinin Kabulü
Yetki sözleşmesi ile taraflar bir Türk mahkemesinin yetkili olaca-
ğını kararlaştırabilir. Türk mahkemesine yetki veren bir yetki anlaş-
masının geçerlilik şartları Türk usul hukukuna tabidir
92
.
Yetki sözleşmesinin geçerliliği için birtakım koşullar getirilmiştir.
HUMK düzenlemesine göre, kesin yetkinin bulunduğu durumlarda
yetki sözleşmesi yapılamayacaktı. Bunun yanında yetki sözleşmesinin
geçerli olabilmesi için yazılı bir şekilde yapılması gerekliliği aranmak-
taydı. Yetki sözleşmesinin geçerli olabilmesi için aynı zamanda uyuş-
mazlığın ve mahkemenin de belirli olması koşulları da gerekmekteydi
(HUMK md. 22).
HMK ise daha zayıf durumda olan tarafı güçlü tarafa karşı koru-
mak amacıyla yetki sözleşmesinin sadece tacirler veya kamu tüzel kişi-
lerinin aralarında doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlık hakkında
yapılabileceğini düzenlemiştir. Tacirler veya kamu tüzel kişileri dışın-
daki kimseler, kendi aralarında yetki sözleşmesi akdedemeyecekler-
dir. Böylece HMK, yetki sözleşmesi yapabilecek kişileri sınırlamıştır
93
.
HMK, ayrı bir madde halinde yetki sözleşmesinin geçerlilik şart-
larını belirlemiştir. Buna göre, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf
edemeyecekleri konular ile kesin yetki hallerinde yetki sözleşmesi
yapılamayacaktır. Örneğin, boşanma ve ayrılık davalarında, babalık
davası ve nesebin reddi davasında yetki sözleşmesi yapılamayacak-
tır
94
. Bunun yanında, yetki sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı
olarak yapılması, uyuşmazlığın kaynaklandığı hukuki ilişkinin belirli
veya belirlenebilir olması ve yetkili kılınan mahkeme veya mahkeme-
nin gösterilmesi şartları aranmıştır (HMK md. 18).
92
Nomer, s. 454
;
Çelikel/Erdem, s. 552; Şanlı, Ticari Akitler, s.76; Sargın, s. 211; Ekşi,
Yetki, s. 125.
93
Madde Gerekçesi,
http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0574.pdf;Kuru, s. 159;
Umar, s. 61; Şanlı, Ticari Akitler, s. 77; Hakan Pekcanıtez,
“Hukuk Muhakemele-
ri Kanun Tasarısı’nın Tanıtımı”
,
Medeni Usul ve İcra-İflas Hukukçuları Toplantısı V,
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı Değerlendirmesi
, Ankara 8-9 Eylül 2006, s. 19;
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 126.
94
Madde Gerekçesi,
http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0574.pdf.