192 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Ceyda SÜRAL
191
HUMK düzenlemesinde yetki sözleşmesi ile yetkili kılınan mah-
keme, genel ve özel yetki kurallarına göre yetkili olan mahkemelerin
yetkisini kaldırmayacak, söz konusu mahkemelerin yanında yetkili
kılınan mahkeme de yetkili olacaktır
95
. HMK ise, taraflarca aksi karar-
laştırılmadıkça, davanın sadece yetki sözleşmesi ile belirlenen mah-
kemelerde açılacağını kabul etmiştir (HMK md. 17). Böylece, taraflar
aksini kararlaştırmadıkça yaptıkları yetki sözleşmesi münhasır yetki
sözleşmesi olacaktır
96
.
Taraflar arasında daha önce yetki sözleşmesi yapılmamış olsa bile,
davanın yetkisiz mahkemede açılması üzerine davalı, ilk itiraz
97
olarak
ileri sürmez ise, yetkisiz mahkemenin yetkisini kabul etmiş olacaktır.
Bu durumda ise zımni yetki sözleşmesinin yapıldığı kabul edilmekte-
dir
98
. HMK md. 19/4 düzenlemesinde de açıkça, yetkinin kesin olma-
dığı davalarda, davalının süresi içinde ve usulüne uygun olarak yetki
itirazında bulunmaması halinde, davanın açıldığı mahkemenin yetki-
li olacağı belirtilerek zımni yetki sözleşmesinin kurulabileceği kabul
edilmiştir.
b. Yetki Sözleşmesi ile Yabancı Mahkemelerin Yetkisinin
Kabulü
Türk mahkemelerinin yer itibariyle yetkisinin münhasır yetki esa-
sına göre tayin edilmediği hallerde, tarafların aralarındaki yabancılık
unsuru taşıyan ve borç ilişkilerinden doğan ihtilaflarının yabancı bir
ülke mahkemesinde görülmesini kararlaştırmaları mümkündür (MÖ-
HUK md. 47).
Yabancı bir mahkemenin yetkili kılınmasının ilk şartı, Türk mah-
kemelerinin milletlerarası yetkisinin münhasır yetki esasına göre tayin
95
Pekcanıtez/Atalay/Özekes, Medeni Usul, s. 130.
96
Madde Gerekçesi,
http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0574.pdf.HMK ile yetki
sözleşmelerinin uygulama alanı daraltılmış, fakat etkileri güçlendirilmiştir. Baki
Kuru/Ali Cem Budak,
“Hukuk Muhakemeleri Kanununun Getirdiği Başlıca Yenilik-
ler”
,
İBD
, C. 85, S. 2011/5, s. 11.
97
HMK md. 19/2 uyarınca, yetkinin kesin olmadığı davalarda, yetki itirazının ce-
vap dilekçesi içinde ileri sürülmesi gerekmektedir. HMK md. 127, cevap dilek-
çesinin verilme süresini dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki hafta
olarak düzenlemiştir.
98
Umar, s. 67; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, HMK, s. 127; Bolayır, s. 143.