TBB Dergisi 100. Sayı

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi

192

edilmemiş olmasıdır. Türk hukukunda, Türkiye’de bulunan taşınmaz-

ların aynına ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin münhasır yetkili

olduğu kabul edilmektedir

. Ayrıca, iş sözleşmelerinden, tüketici söz-

leşmelerinden ve sigorta sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklarda,

işçi, tüketici, sigorta ettiren, sigortacı veya lehdar lehine Türk mahke-

meleri münhasır yetkili kabul edilmiştir

100

. Zira, MÖHUK’ta bu mah-

kemelerin yetkisinin tarafların anlaşmasıyla bertaraf edilemeyeceği

açıkça düzenlenmiştir (MÖHUK 47/2).

Yabancı bir mahkemenin yetkili kılınmasının diğer bir şartı ta-

raflar arasında borç ilişkisinden doğan bir uyuşmazlığın söz konusu

olmasıdır. Sözleşmeden, haksız fiilden veya sebepsiz zenginleşmeden

doğan bir borç ilişkisinin çözümü için yabancı bir mahkemenin yet-

kilendirilmesi mümkünken; kişi hallerine, aile veya miras hukukuna

ilişkin konulardan doğan uyuşmazlıklar hakkında yetki anlaşması ya-

pılamaz

101

Yabancı bir mahkemenin yetkili kılınmasının diğer şartı da borç

ilişkisinin yabancılık unsuruna sahip olmasıdır. Dolayısıyla, taraflar-

dan en az birinin yabancı olması veya sözleşmenin yapıldığı veya icra

edileceği yerin yabancı ülkede olması veya uygulanacak hukukun ya-

bancı hukuk olması gibi bir yabancılık unsuru bulunmalıdır

102

Yabancı bir mahkemeyi yetkili kılan yetki anlaşmasının yazılı de-

lille ispat edilmesi gerekmektedir. Burada yazılılık bir sıhhat şartı de-

ğil; ispat şartıdır. Dolayısıyla, yetki anlaşmasının varlığı ve geçerliliği

her türlü yazılı delille ispat edilebilir. İspat, yetki anlaşmasının içeriği-

nin tespitine imkân verecek herhangi bir iletişim aracıyla yapılabilir

103

Sakmar, s. 100; Nomer, s. 457; Şanlı, Ticari Akitler, s. 90; Sargın, s. 161-162.

100

Nomer, s. 457; Çelikel/Erdem, s. 547; Sargın, s. 155-159.

101

Nomer, s. 459; Çelikel/Erdem, s. 541; Akıncı, s. 63; Sargın, s. 152-155.

102

Nomer, s. 459; Sargın, s. 149-150.

103

Nomer, s. 458-459; Çelikel/Erdem, s. 542; Şanlı, Ticari Akitler, s. 93. Brüksel I Tü-

züğü md. 23 uyarınca, yetkiyi tesis eden yetki sözleşmesi şu üç şekilden birinde

yapılmalıdır: (a) yazılı olarak yapılmış veya onanmış olmalıdır veya (b) tarafla-

rın aralarında olan adete uygun bir biçimde veya (c) milletlerarası ticarette örf ve

adete uygun olan ve tarafların bildiği veya bileceği veya bu tür akdi ilişkilerde

genel olarak tanınan ve göz önüne alınan bir şekilde. Bir nüshasının sürekli olarak

temininin mümkün olduğu elektronik anlamdaki her türlü iletişim

“yazı”

ile eşde-

ğerdedir. Lahey Konvansiyonu md. 3/c uyarınca, Münhasır mahkeme seçimine

yönelik anlaşmalar aşağıdaki şekilde akdedilmeli veya belgelenmelidir: (i)Yazılı

olarak; veya (ii) Daha sonra kullanılabilecek şekilde bilgiye ulaşmayı sağlayan