TBB Dergisi 100. Sayı

Medeni Usul Hukuku Açısından Türk Hukukunda Avukatın Bilgi ve Delil Toplama Yetkisi

294

yargılamasında, delillerin belirlenmesine ilişkin klasik formülasyon

şöyledir. Kanunlar hakları gösteren vakıaları belirlerken vakıalar da

onları ıspat edecek delilleri belirler. Yargılamada, delil belirleme ana-

lizini inşa etme sırası avukatla ve genellikle de davacı taraf avukatıy-

la başlamaktadır. Zira, avukat dava malzemesiyle mahkemeden önce

karşılaştığından dolayı, bir hukuk uzmanı olarak vakıalar ve delilleri

hakimden önce düşünür

Bu formülasyona göre, yargılamada hangi delillere ihtiyaç duyul-

duğunu ve taraflarca teklif edilen delillerden hangilerinin elverişli ol-

duğunu belirleme yetkisi hakime ait olmakla birlikte, avukat delillerin

uygunluğunu belirleyecek olan iddia-savunma vakıalarını ileri sürmek

ve mahkemeye ıspat aracı teklif etmek suretiyle bir başlangıç inisiyatifi

kullanır. Başka bir ifadeyle, hangi delillere ihtiyaç duyulduğu ve taraf-

larca mahkemeye bildirilenlerin elverişli olup olmadığı yargılamanın

kapsamını teşkil eden vakıalara göre belirlenmekte ve bu da az veya çok

avukatların formüle ettiği davanın hukuki temelinden çıkarılmaktadır.

Buyüzden, avukatın dava veya yargılama öncesinde dava malzemesi

hakkında bilgi toplaması ve delil kaynaklarını araştırması gerekir; işte

bu faaliyetler avukatın delillerin toplanmasındaki rolünü ifade eder.

Konuya hukuk sistemimiz özelinde baktığımızda, durum temelde

bu doğrultudadır. Bununla birlikte, Av.K 2001 Değişikliği ile hukuku-

muza giren avukatın bilgi-belge toplama yetkisi, pek kullanılmasa da,

bir belgesel delil toplama aracı olarak başvurulabilecek özeliktedir.

III- Av.K m.2/III Prosedürü ile Avukatın Dava ve Duruşma Öncesi

Belgesel Delil Toplaması

1-Avukatın Bilgi-Belge Toplama Yetkisi ile Muhatapların İbraz Yüküm-

lülüğünün Niteliği ve Konusu ile İşlevi

Hukukumuza muhtemelen Japon Av.K m.22-3 hükmünden akta-

rılmış olan

, Av.K.m.2/III hükmünde, tüm kamu kurum ve kuruluş-

larına, banka ve sigorta şirketleri ile vakıflara, kural olarak, avukatın

G.C.HAZARD / A.DONDİ,

“Responsibilities of Judges and Advocates in Civil and

Common Law : Some Lingering Misconceptions Concerning Civil Lawsuits”

, Cornell

International Law Journal(2006), Vol.39,ss. 59-70, s.65.

Metin ve genel bilgi için bkz. ÇELİKOĞLU, s.280-282.