TBB Dergisi 100. Sayı

Medeni Usul Hukuku Açısından Türk Hukukunda Avukatın Bilgi ve Delil Toplama Yetkisi

300

veya ticari sırrının açığa çıkmasına, ii) ya da kendini suçlamasına, yol

açacak olması halleri bakımından durum onun sıfatına bağlı olarak

farklılaşmaktadır. Bu kaçınma sebepleri bakımından, yükümlü karşı

taraf konumunda ise, kaçınma imkanı, onun sadece kanunda açıkça

tanımlanmış olan kişisel ve ticari sırlarıyla (TTK m.80/I ; 551 s. KHK

m.34/III vb) sınırlı olarak mevcut olup nispidir; eğer yükümlü üçüncü

kişi konumunda ise, o zaman buna ilaveten haklı bir menfaatini

ko-

ruma ve kendini suçlamama imtiyazına da sahip olacak şekilde geniş

ve mutlaktır (HMK m.250/b).

4- Av.K m.2/III Prosedüründe Yükümlüyü Duruşma Öncesi Belge İbra-

zına Zorlamak Mümkün müdür? Muhatabın Uyumsuzluğunun Bir Yaptı-

rımı Var mıdır?

Avukat marifetiyle bilgi toplama aracının etkinliği açısından, haklı

bir sebep bulunmaksızın avukata belge inceletmeyen veya örnek ver-

meyen yükümlünün buna zorlanabilmesi de gerekir.

Kanun’da, dava öncesi bir zorlama usulü öngörülmemiştir. Bu

açıdan, etkin bir sonuç için, davanın ikame edilmiş olması gerekir. Bu-

rada, dava ikamesinden sonra, Kanun’da bağımsız bir imkan olarak

da öngörülen

“duruşma öncesi mahkeme müzekkeresi”

nden, muhatabın

yükümlülüğünü yerine getirmesine yönelik bir emir içeriğiyle, yarar-

lanılabilir.

Dava ikamesi öncesinde Av.K m.2/III prosedürüne uygun bir ib-

raz talebinin karşılıksız bırakılmış olması halinde, dava ikamesinden

sonra, ilgili tarafça uyumsuz yükümlünün elindeki belgenin yeterli bir

tarifiyle birlikte bunun davayla ilgisi açıklanıp yükümlülüğünü yerine

getirmeye zorlanması istenildiğinde, mahkeme böyle bir emir içeriğiy-

le uyumsuz yükümlüye duruşma öncesi bir müzekkere gönderebilir.

Kanun bu müzekkerenin istemi halinde avukata teslimine de imkan

vermektedir. Bu halde, mahkeme, yükümlünün menfaatlerini de dik-

kate alarak, belgenin teslimi bakımından sözkonusu müzekkerede

avukatı işleme yetkilendirebilir

. Duruşma öncesi müzekkere için,

Bkz.ÇELİKOĞLU, s.403.

HMKY(03.04.2012/28253 RG) m.54/2 hükmü(Eski

“Hukuk Mahkemeleri

Yönetmeliği” m.36)’ nde düzenlenen “elden müzekkere takip yetkisi”

de amaca uygun