297 / 477
Medeni Usul Hukuku Açısından Türk Hukukunda Avukatın Bilgi ve Delil Toplama Yetkisi
296
belgelerin toplanmasında avukatla temsil zorunluluğu esasının kabul
edildiği belirtilebilir. Dolayısıyla, Av.K m.2/III prosedürüne göre, Ka-
nunda sayılan kurum ve kuruluşlardaki ilgili belgeleri incelemek ve
örnek almak avukatla temsil zorunluluğuna tabi bir taraf usuli işlemi
niteliğindedir
58
.
Kanun’da öngörülen iki imkandan biri olan belge inceleme, avu-
katın uyuşmazlıkla ilgili bilgileri süzüp eleme işlevinin yanı sıra, id-
dia ve savunmanın veya taleplerin formülasyonu şeklinde genellikle
dava hazırlığına hizmet etmektedir. Bununla birlikte, avukatın incele-
diği belgelerden uyuşmazlık hakkında bilgisi olan muhtemel şahitleri
veya delil teşkil edebilecek başka belgelerin varlığını öğrenmesi de
mümkündür. Bu halde, belge inceleme imkanı muhtemel delil kay-
naklarının araştırılıp tespit edilmesi suretiyle delil ikamesine de hiz-
met edebilir.
İkinci olarak belge örneği alma imkanı da genellikle ileride ıspat
aracı olabilecek belgelerin avukat tarafından temin edilerek mahkeme-
ye sunulması suretiyle delil ikamesine hizmet etmektedir. Belge örneği
alma imkanı, ayrıca, iddia ve savunma vakıaları veya taleplerin izahını
kolaylaştırarak davanın sunumuna da hizmet eder
59
.
2-Av.K m.2/III Prosedürünün Delil İkamesi İşlevinin Nispiliği ve Avu-
katın Belgesel Delil Toplama Aracı Özelliği
Av.K m.2/III hükmünde düzenlenen bilgi ve belge toplama aracı,
bu şekilde, delil ikamesine yönelik işleviyle, avukatın hukukumuzda
delillerin toplanmasındaki rolüne temas ediyor. Bununla birlikte, bu
aracın delil ikamesi işlevi mutlak değildir. Zira, yargılamada ancak ih-
tilaflı ve hükme etki edebilecek olan vakıaların ıspatı için delil gösteri-
lebilir (HMK, m.187); bu açıdan, ıspatın konusu genellikle yargılama-
nın giriş safhasından sonra belli olmaktadır (HMK, m.137/1)
60
.
58
ÇELİKOĞLU, s.373. Usuli işlemlerin özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz.
A. KARSLI Medeni usul Hukukunda Usuli İşlemler, İstanbul 2001.
59
ÇELİKOĞLU, s.357,360. Kurumun dava hazırlığında avukatın haksız davaları ve
yersiz bilgileri eleme işleviyle ilişkisi hakkında ayrıca bkz.356.
60
Yargılamada safhalar ve işlevleri hakkında bkz. R. STÜRNER / C. KERN,
Comperative Civil Procedure – Fundementals and Recent Trends”, H.Konuralp
Armağanı, Yetkin Yayınevi, Ankara 2009, ss.997-1031.