303 / 477
Medeni Usul Hukuku Açısından Türk Hukukunda Avukatın Bilgi ve Delil Toplama Yetkisi
302
niteliğine sahip olmakla, mahkemedışı belge inceleme ve belge ibraz
mecburiyeti hükümlerine kıyasen (HMK, m.218/1, 218-221), uyuş-
mazlığın konusu ve taraflarının yanısıra istekle birlikte istenen bilgi-
belgenin ayırt edici özeklikleri itibarıyla genel bir tarifini içeren bir
yazılı bildirimle ve örnek alma işlemi bakımından avukatın müvek-
kilinden sadır vekaletname de ekli olarak mesai saatleri içinde ibraz
talebinde bulunulması gerekir (HMK, m.148, 220/1, 221/1)
72
. Ortada
henüz derdest bir yargılama da yokken, özellikle 3.kişiler bakımından
daha belirgin olarak, muhatapları işbirliği ve adaletin teminine katkı-
da bulunma ödeviyle telif edilemeyecek bir külfete sokmamak gere-
kir. Buyüzden, bilgi kaynağının incelenmesi ve örnek alma işleminin
muhatabın yönetim merkezinde, onun olağan faaliyet sürecini aksat-
mayacak bir süre ve şekilde, tutanak tanzimi suretiyle ve çoğaltma
masrafı istekte bulunana ait olarak icrası usuli işlemlere de şamil olan
iyiniyet kurallarına (TMK, m.2 ; HMK, m.29/1) uygun olur
73
.
Belirtmek gerekir ki, avukat Kanunda tanımlanan mesleki yetkisi-
ni ve yükümlüden topladığı bilgi veya belgeyi amaç dışı kullanamaz.
Avukatın bu araca kendisine veya müvekkiline hukukdışı bir avan-
taj sağlamak üzere başvurması, yine sözkonusu araçla toplanan bilgi
ve belgelerin, yükümlünün izni dışında, uyuşmazlığın çözümü için
başvurulabilecek süreçlerden başka bir yerde kullanılması, amaçdışı
sayılır. Bu da Av.K m.34 hükmünde öngörülen mesleki doğruluk ve
özen yükümlülüğünün ihlalini teşkil eder ve avukatın disiplin sorum-
luluğunu doğurur. Yükümlünün bilgi-belgesinin kişisel veya ticari
menfaat elde etmek ya da hukukdışı amaçlarla kullanılması halinde
hukuki sorumluluk da doğacaktır. Bu açıdan, yükümlünün zarar gör-
mesi veya bir kamu zararı doğması halinde, kusurlu avukatın cezai
sorumluluğu da sözkonusu olur(TCK, m.257).
Buraya kadar yapılan açıklamalar çerçevesinde, hukukumuzda,
en azından medeni yargılama bakımından, avukatın belgesel delil top-
lama yetkisine sahip olduğunun kabulü mümkündür.
Etkin bir hukuki korumaya daha fazla katkı sağlanması bakımın-
dan, avukatın belgesel delil toplama yetkisine ilişkin düzenlemede
bazı değişikliklere ihtiyaç vardır. Bu açıdan, öncelikle, Av.K m.2/III
72
Bkz. BUDAK, s.369; ÇELİKOĞLU, s.411,413.
73
Ayrıntılı bilgi için bkz. ÇELİKOĞLU, s.405-414.