329 / 477
Denetimli Serbestliğin Türk Ceza Adalet Sistemindeki Tarihsel Gelişim Süreci
328
düzenlemeye bakıldığında, bütün modern denetimli serbestlik uygu-
lamalarında görülen, uyuşturucu madde bağımlıları hakkındaki te-
davi esaslı denetimli serbestliğe benzer bir düzenleme olduğunu gör-
mekle birlikte, bu işlemlerin uzman bir denetimli serbestlik görevlisi
nezaretinde, belirli aralıklarla test ve kontrollerin yapıldığı, psikolojik
yardımla desteklenen
“serbestlik içerisinde bir denetim”
den ziyade, kla-
sik tedavi usullerine uygun olarak sağlık kuruluşlarında yerine getiril-
mesi öngörülen bir tedbir olduğunu görmekteyiz.
Alkol bağımlıları hakkındaki güvenlik tedbirleri:
765 sayılı
TCK’nın 573. maddesine göre, 572. maddeye göre alkol bağımlıları
hakkında verilen hafif hapis cezasının yanında, bağımlılıktan kurtu-
lana kadar bir hastanede kişinin tedavi altına alınması öngörülmüş
idi. Bağımsız bir tedbir niteliğinde olan bu düzenleme de uyuşturucu
bağımlılığına ilişkin yukarıda açıkladığımız tedbir gibi klasik tedavi
usullerine uygun olarak sağlık kuruluşlarında yerine getirilmesi ön-
görülen bir tedbir niteliğinde olduğu için modern denetimli serbestlik
uygulamalarına benzememektedir.
Dilenciler için “boğaz tokluğuna çalışma” tedbiri:
765 sayılı
TCK’nın ilk halinde 544. maddede düzenlenen kabahat niteliğinde-
ki
“dilencilik”
fiilinin karşılığı olarak, kişinin 1 haftadan 1 aya kadar
özel idare ve belediye işlerinde, boğaz tokluğuna(yani ücretsiz olarak)
çalıştırılması, tekerrür halinde ise bu sürenin 15 günden 2 aya kadar
uygulanması öngörülmüş idi.
21
Bu yaptırım, 1953 yılında yapılan de-
ğişiklik ile 1 haftadan 1 aya kadar hafif hapis cezasına dönüştürülmüş-
tür. Doktrinde bir tür güvenlik tedbiri olarak nitelendirilen
22
bu yaptı-
rım biçimi, aslında günümüzde çok yaygın olarak uygulanmakta olan
ve denetimli serbestlik içeren bir yaptırım olarak kabul edilen
“kamu
yararına ücretsiz çalıştırma”
yaptırımına çok benzeyen bir yaptırımdır.
Hatta hapis cezasının veya para cezasının yerine değil, bağımsız bir
yaptırım olarak doğrudan hükmedilebilen bir yaptırım türü olarak dü-
zenlenmesi nedeniyle de günümüzdeki yeni tür yaptırım biçimlerine
çok benzemektedir. Ancak yaptırımın uzman bir görevli denetiminde,
belirli şartlar altında yerine getirilmesi ve buna uygun olarak yerine
21
Maddenin orijinal metni şu şekildedir:
“Her kim iş işlemeye salih olduğu halde dilenci-
lik ederken tutulursa bir haftadan bir aya kadar idare-i hususiye ve belediye işlerinde boğaz
tokluğuna çalıştırılır. Tekerrürü halinde çalışma müddeti on beş günden iki aya kadardır.”
22
Bkz: Erem, a.g.e., s. 377.