65 / 477
Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğünden Kaynaklanan Taziminat Sorumluluğu
64
Lester-Aetna Casualty & Surety Co. Davasında (1957), şok tedavisi
gören psikiyatri hastasının aydınlatma yükümlülüğünün ihlali nede-
niyle açtığı davada jüri, hastanın zihinsel yeteneklerini kullanabildiği
normal durumlarda kendisinin aydınlatılması ve rızasının alınması
gerekirse de somut olaydaki gibi bunun mümkün olmadığı durum-
larda hastanın eşinin aydınlatılmasında ve onun için rıza beyanında
bulunmasında bir usulsüzlük olmadığına karar vermiştir.
68
3. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ZAMANI
Aydınlatmada amaç, aydınlatma sonrasında hastanın müdahale-
ye rızasının alınması olduğundan, doğal olarak aydınlatma yüküm-
lülüğünün müdahaleden önce yerine getirilmesi gerekir.
69
Müdahale
öncesi yapılacak bu aydınlatmanın zamanı ise, müdahalenin niteli-
ğine göre değişeceğinden genel bir kural konulamaz. Somut olayın
özelliği ve hastanın müdahaleyi kabul edip etmeme konusunda man-
tıklı olarak düşünebileceği zaman dilimine göre bu belirleme yapıl-
malıdır.
70
Müdahalenin ivediliği ve ağırlığı aydınlatma zamanını be-
lirlenmesinde etkili olacak diğer unsurlardandır.
71
Ayakta tedaviyi
gerektiren müdahalelerde, müdahaleden kısa bir süre önce aydınlat-
ma yapılması uygun olursa da, ağır bir ameliyatı gerektiren ve bünye-
sinde ağır tehlike ve zararı barındıran müdahalelerde, müdahaleden
hemen önce yapılan aydınlatma geçerli bir aydınlatma kabul edile-
mez.
72
Acil müdahaleyi gerektiren, zaman geçirilmesinin hastanın
hayatı ve sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlar doğuracağı durumlarda
ise, aydınlatma yükümlülüğünün hemen müdahale öncesi yapılması
mümkündür.
73
Amerikan mahkemesince, Corrigan- Methodist Hospital davasın-
da (1994), aydınlatma yükümlülüğünün mutlaka müdahale veya ope-
rasyondan önce yerine getirilip aydınlatılmış rızanın alınması gerekti-
ğine karar verilmiştir.
74
68
Moldoff, s.72.
69
Ayan, s.83;Ozanoğlu, s.73; Doğan, s.151.
70
Ayan, s.83; Doğan, s.151; Şenocak, s.59-60.
71
Ayan, s.83; Ozanoğlu, s.73; Hakeri, s.129.
72
Ayan, s.83; Hakeri, s.129.
73
Ayan, s.83; Hakeri, s.129.
74
Moldoff, s.59.