124 / 473
TBB Dergisi 2012 (102)
Olgun AKBULUT
123
yönetmeliklerin her iki dilde üretileceğine dair hüküm içeriyordu.
22
Günümüzde sadece Hawaii’de iki dil (İngilizce ve Hawaii dili) eyalet
anayasasında (Bölüm 15, m. 4) resmi dil olarak tanınmıştır.
23
Ek ola-
rak, resmi dili İngilizce olan veya resmi dili olmayan eyaletlerde de
İngilizce dışındaki dillerde kamu hizmeti verilebilmektedir. Örneğin,
New Mexico’da eyalet yasaları hem İngilizce hem de İspanyolca ya-
yınlanır.
24
Oysa New Mexico’da her iki dilin de resmi dil olduğuna
dair herhangi bir hukuki düzenleme yoktur.
İlginçtir, Fransa’da da Fransızcayı resmi dil olarak ilan eden dü-
zenleme Avrupa Birliği’ni kuran Maastricht Antlaşması’nın kabulü-
nün hemen sonrasında, 25 Haziran 1992 tarihinde, Anayasa’ya ek-
lenmiştir. Düzenlemenin amacı ise Fransızcanın Avrupa Birliği’nde
İngilizce’ye karşı konumunu güçlendirmektir. Bu düzenlemeden önce
Fransa anayasalarında resmi dile dair herhangi bir düzenleme yoktu.
25
Fransız mahkemeleri 1539 tarihli Villers-Cotterêts Kararı’nı kullanarak
mahkemeler önünde Fransızcadan başka bir dil ile yargılama talebini
reddediyorlardı.
26
I. François tarafından 10 Ağustos 1539 tarihinde alı-
nan karar, yargılamada ve resmi belgelerde Fransızcanın kullanılma-
sını zorunlu kılıyordu. Karar’ın 111. maddesi:
“(…) Tüm yargılamalar,
kayıtlar, sözleşmeler, vasiyetler, kararlar, başka dillerde değil, anadil Fran-
sızcada telaffuz, kayıt ve teslim edilsin”
buyurmakta idi.
27
Fransızca dili-
nin Fransız ulusal kimliğinin kurucu unsuru olarak görülen Fransa’da
dahi Anayasada 1992 tarihine kadar resmi dilin belirlenmemiş olması
bir eksiklik olarak görülmemişti.
III. Tek Resmi Dil Düzenlemesine Yer Veren Anayasalar
Çoğu ülke anayasasında tek bir dilin resmi dil olarak ilan edildi-
ğini görmekteyiz. Yürürlükteki Fransa (m. 2), Türkiye (m. 2), Portekiz
(m. 11), Macaristan (m. H), Polonya (m. 27), Romanya (m. 13), Bulga-
22
“Official English…”
, s. 1348.
23 Hawaii Anayasası’nın metni için bkz.
http://hawaii. gov/lrb/con/conart15.
html (Erişim tarihi: 05. 02. 2012)
24 Stultz, s. 61.
25 Florence Benoit-Rohmer,
“Les langues officieuses de la France”
,
Revue française de
droit constitutionnel
, 1/2001 (No: 45), tüm makale.
26 Bkz. Conseil d’ État, No: 65105, 22 Kasım 1985 tarihli Danıştay Kararı.
27 Metin için bkz.
http://www. assemblee-nationale. fr/histoire/villers-cotterets.
asp (Erişim tarihi: 21. 02. 2012)