132 / 473
TBB Dergisi 2012 (102)
Olgun AKBULUT
131
ral yönetimin ve New Brunswick eyaletinin resmi dilleri olarak dü-
zenlemiştir. Ülkedeki diğer dokuz eyaletin yönetim organları ise ken-
di dillerini kendileri belirlemektedirler. Bu dokuz eyaletten sekizinde
resmi dil İngilizce, diğer eyalet Quebec’de ise resmi dil Fransızcadır.
50
Anılan Anayasal Belge’nin ilgili maddeleri kısaca şöyledir:
M. 16/1:
“İngilizce ve Fransızca Kanada’nın resmi dilleridir ve Kanada
hükümetinin ve Parlamentosu’nun tüm kurumlarında kullanılmalarında eşit
önceliğe ve hakka sahiptirler”
M. 17/1 (Parlamentodaki Diller):
“Herkesin İngilizceyi veya Fransız-
cayı Parlamentodaki herhangi bir tartışmada ya da diğer tür işlemlerde kul-
lanma hakkı vardır”
.
M. 18/1 (Yasama Dili):
“Parlamentonun hukuki düzenlemeleri, zabıt-
ları ve gündemi İngilizce ve Fransızca basılır ve yayınlanır; her iki dildeki
sürümleri eşit şekilde geçerlidir”
.
51
M. 19/1 (Mahkeme Dilleri):
“İngilizce veya Fransızca herhangi bir kişi
tarafından Parlamento tarafından kurulan herhangi bir mahkemede, mahke-
melere sunulan dilekçelerde veya mahkemece yapılan herhangi bir işlemde
kullanılabilir”
.
Yürütme ve yasamanın çalışma dilleri kurumsal düzeyde karar-
laştırılırken yargının dili suçlanan kişi tarafından da tercih edilebil-
diğinden uygulamada hangi dilin yargı dili olacağının belirlenmesi
sorunlara yol açabilmektedir. Anayasa ve Ceza Yasası yargılanan ki-
şiye seçimlik bir hak vermekte ve her iki dilde de yargılamanın ta-
lep edilebileceğini bildirmektedir. Bununla birlikte, Kanada Yüksek
Mahkemesi, Ceza Yasası’nda yer alan yargılama dilini seçme hakkını
“adaletin gerekleri”
kavramıyla birlikte yorumlamakta ve yargılanan
kişinin seçme hakkını iki dili birden de seçebileceği şeklinde geniş yo-
“Bilingual and Bijural Legislative Drafting: To Be or Not To Be”
,
Statute Law Review
, C.
25(2), Oxford University Press, 2004, s. 152.
50 Kanada’da toplam 145 dil konuşulmaktadır. En çok konuşulan dil İngilizcedir.
Fransızca ise toplam nüfusun %23’ü tarafından konuşulmaktadır. Quebec’de
yaşayanların ise %82’sinin dili Fransızcadır. Stultz, s. 60.
51 Kanada’da federal yasalar daha taslak aşamasında çift dilde hazırlanmakta, hatta,
çift dilde müzakere edilmektedir. Anayasada yer alan çift dillilik sadece bir resmi
dilden diğer resmi dile tercüme şeklinde uygulanmamaktadır. Ayrıntılı bilgi için
bkz. Levert, tüm makale.