133 / 473
Resmi Dil ve Anayasalarda Düzenlenişi
132
rumlayabilmektedir. Buna göre, yargılanan kişi resmi dillerden sadece
birinde değil, hangi dile daha hakim olduğuna bakılmaksızın her iki
dile de hakim çift dilli yargıç ve çift dilli jüri önünde yargılama talep
edebilmektedir.
52
Kanada’nın 1982 tarihli Anayasal Kanunu’nun
“İdari Diller”
baş-
lıklı 20. maddesinin, birinci fıkrası ise kamu kurumları ile iletişimde
kullanılacak dilleri düzenlemektedir. Buna göre,
“Kanada toplumunun
herhangi bir üyesi İngilizce veya Fransızca dillerinde Parlamento’nun her-
hangi bir kurumunun merkezi bürosu veya başkanlığı ile veya Kanada hükü-
meti ile iletişime geçebilir ve bu kurumlardan sunulan hizmetleri alabilir”
.
Fıkra devamındaki bentlerde anılan kurumlar dışındaki kamusal or-
ganlarla iletişimi de düzenlemekte ve bunu önemli oranda talep şar-
tına ve birimin varlık nedenine bağlamaktadır. Kanada Yüksek Mah-
kemesi ise kararlarında, tüm bu düzenlemeleri iletişimde ve kamu
hizmetlerinin sunumunda resmi diller arası eşitlik ilkesi üzerinden
yorumlamaktadır.
53
Güney Afrika’da çoğunluk tarafından konuşulan bir dil olmaması
ve
apartayd
rejiminin acı hatıraları Anayasa’nın toplam 11 dile resmi
dil statüsü tanımasına sebep olmuştur. Doktrinde, iki dile resmi dil
tanıyan sistemleri ifade etmek için kullanılan
“resmi iki dillilik”
kavra-
mına karşı Güney Afrika için
“resmi çok dillilik”
olarak adlandırılan bu
sistem
54
1996 tarihli Güney Afrika Anayasası’nın Kurucu Hükümler
başlıklı ilk bölümünde yer alan
“Diller”
başlıklı altıncı maddesinde şu
şekilde düzenlenmiştir:
“1. Cumhuriyetin resmi dilleri Sepedi, Sesotho, Setswana, siSwa-
ti, Tshivenda, Xitsonga, Afrikaans, İngilizce, isiNdebele, isiXhosa ve
isiZulu’dur.
2. Devlet, halkımızın yerli dillerinin tarihsel olarak sınırlandırılmış
kullanımını ve statüsünü göz önüne alarak, bu dillerin durumunu iyi-
leştiren ve kullanımlarını artıran elverişli pozitif önlemler almalıdır.
52 Bkz. R. v. Beaulac, [1999] 1 S. C. R. 768, 20. 05. 1999.
53 Bkz. DesRochers
v
. Canada (Industry), 2009 SCC 8, [2009] 1 S. C. R. 194, 05. 02.
2009.
54 Güney Afrika’da konuşulan 35 dilden üçte ikisi yerli/kabile dil(i)dir. Nüfusun en
fazla %23’ü tek bir dili (Zulu) konuşmaktadır. Onu %17. 6 oranıyla Xhosa dilini
konuşanlar takip etmektedir. Bkz. Stultz, s. 60, 62-63.