TBB Dergisi 105. Sayı

Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulanması

218

Kanaatimce vergi kanunları uyarınca iadesi gereken vergilerde

faizin işlemeye başlamasında, bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarih

değil, idareye müracaat tarihi esas alınmalıdır. Bunu, tamamlanması

gereken bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihe bağlamak, önceki dö-

nemde de ileri sürülen eleştirilerdeki sakıncalara yol açacaktır. Bu hu-

susta idarenin yetkili olması da hukukî güvenliği zedeleyen bir unsur

olarak ortaya çıkmaktadır.

Devlete belli bir süre tanınması düşünülebilir ama bu sürenin mü-

kellef tarafından tamamlanması gereken bilgi ve belgelerin tamamlan-

masından itibaren üç ay olması kanaatimce, kamu yararıyla mükellef

yararı arasında olması gereken adil dengeye aykırılık oluşturmakta-

dır. Bu sürenin kısaltılması hukuk devleti açısından bir zorunluluktur.

VII. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Mükelleften fazla veya yersiz alınan vergilerin mükellefe iade-

sine ilişkin düzenleme, devletin tahakkukun gecikmesi dolayısıyla

mükelleften olan alacağına gecikme faizi uygulamasına ilişkin düzen-

lemeden yaklaşık 13 sene sonra yürürlüğe girmiştir. Sırf bu gecikme

sebebiyle bile, kamu yararıyla mükellef yararı arasında olması gere-

ken adil dengeye riayet edilmediği görülmektedir. Oysa bir hukuk

devletinde kişilerin hukukî güvenlik içinde olabilmeleri ve idarî işlem

veya eylemler neticesinde zarara uğramaları halinde bunun gideri-

leceğine emin olmaları gerekir. Aksi yöndeki yaklaşımlar ve uygu-

lamalar mükelleflerin devlete olan güvenini sarsabileceği gibi, vergi

uygulamasının başarıya ulaşmasındaki en önemli engellerden birini

teşkil edecektir.

Mükellefe iade edilecek vergiler için yapılan düzenleme ilk ola-

rak 1999 yılında yürürlüğe girmiştir. Ancak bu ilk halinde, bünyesin-

de önemli sorunları barındırmaktadır. Getirilen hüküm, mükelleflerin

uğradıkları zararın ancak bir kısmını telafi etmeye yönelik bir düzenle-

meyi ihtiva etmektedir. O haliyle getirilen müessese ancak iadede ge-

cikme dolayısıyla mükellefe ödenecek faizi düzenlemektedir. Mükel-

leflerin tamamlanması gereken bilgi ve belgeleri tamamlamalarından

sonra, iade etmek için vergi idaresine üç aylık bir imkân tanınmakta-

dır. Verginin bu üç ay içinde iade edilememesi halinde bu üç aydan

sonra yani, iadedeki gecikme dolayısıyla faiz ödenmesi gündeme gel-