241 / 505
Siyaset ve Anayasal Yabancılaşma:Etik İlkelerin Türk Hukukuna Uyarlanması Problemi
240
rinin bir sonucu olarak da ortaya çıkabilmektedir.
22
Bu durumların etik
bir problem olarak algılanması ise normatif disiplinlerin bir hükmünün
insan, insanilik; yaşam, yaşamsallık referansını doğrulayıcı olması bakı-
mından bireyin insanilikten ve yaşamcıllıktan uzaklaşması anlamında
bir yabancılaşması olarak değerlendirilebilecektir. Fakat birey, normatif
disiplinlerin içerdiği emir ve yasakları bir şekilde insani veya yaşamcıl
olarak kabul etmediğinde, tersine yabancılaşmamak için
anomie
’yi tercih
edebilmektedir. Bu durumun ortaya çıkmaması için normatif disiplinle-
rin vazettiği hükümlerin sadece sosyal düzeni sağladığı değil, insani ve
yaşamcıl değer taşıdıkları, yani etik olduğu konusunda bireyi ikna et-
mesi gerekmektedir. Bireyde insanilikten ve yaşamcıllıktan ve toplum-
sallaşmadan uzaklaşma anlamında bir yabancılaşma durumu varsa –ki
bu durumun başta sağlıksız eğitim süreçleri olmak üzere birçok kültü-
rel, ekonomik (çıkarsal), politik ve ideolojik nedenleri mevcuttur- artık
anomie
kaçınılmaz olacaktır ve buna karşı normatif disiplinler önleyici
değil, caydırıcı ve ödettirici bir işlev taşıyacaktır.
Normatif disiplinlerin, içerdiği hükümlerin insani ve yaşamcıl nite-
lik taşıdığına bireyi ikna edemediği veya bireyin bizzat yabancılaşarak
bu hükümlere uymayı reddettiği durumlar, hükümlerin etkisiz kaldığı
bir uygulama olasılıkları evrenini ifade etmektedir. Birey bu evrende,
ya normatif disiplinlerin içerdiği yaptırımlara maruz kalmadığına emin
olduğu fırsatlar kollayarak veya yaptırımlara çarptırılmayı göze alarak
bu hükümleri ihlal edebilecektir. Normatif disiplinlerin yetersizliği bu
nedenle “normatif yabancılaşma” adı verebileceğimiz meta-etik ka-
rakterinden kaynaklanmaktadır. Çünkü başta hukuk olmak üzere tüm
normatif disiplinler referans aldığı değer ölçütlerine göre “iyi” veya
“kötü” davranış biçimleri belirleyip bunların gerçekleştirilmesi için
emir ve yasaklara hükmedecektir. Dolayısıyla o disiplinin “iyi” olarak
kodladığı (emrettiği) bir davranışı gerçekleştirmeme veya “kötü” ola-
rak kodladığı (yasakladığı) bir davranışı gerçekleştirme etkinliği birer
neden olarak yaptırım sonucuna bağlanacaktır. Normatif sorgulama-
da sadece yapma veya yapmama eyleminin yaratacağı doğal sonuçlar
“yaptırım” denilen yapay bir sonuca yöneltilecektir. Etik sorgulama-
da da bir değer yargısı söz konusu olacaktır ve fakat bu değer yargısı
müspet veya menfi eylemin doğal sonuçlarının insanilik ve yaşamcıllık
22
Demirer, Özbudun, s. 40, 41.