TBB Dergisi 105. Sayı

TBB Dergisi 2013 (105)

Süha TANRIVER

Öte yandan, sulh hukuk mahkemelerinin, basit, fazla karmaşık bir

nitelik taşımayan, meblağ itibariyle daha küçük çaplı uyuşmazlıkları;

asliye hukuk mahkemelerinin ise, daha komplike, kronikleşmeye yüz

tutmuş ve meblağ itibariyle de daha büyük çaplı uyuşmazlıkları çözü-

me kavuşturması hedeflenmiştir.

Yine, sulh hukuk – asliye hukuk mahkemesi ayrımı, sadece Türk

hukuk düzeni bakımından değil; Alman, Avusturya ve İsviçre hukuk

düzenleri bakımından da geçerlilik taşıyan, köklü ve uzun bir tarihsel

geçmişe sahip bir ayrım konumundadır.

Sulh hukuk – asliye hukuk mahkemesi ayrımı, hâlihazırda meri-

yette bulunan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun kabul

etmiş olduğu temel ayrımlardan birisi konumundadır; deyiş yerin-

deyse, anılan Kanun’un

“omurgasını”

teşkil etmektedir. Çünkü, Hu-

kuk Muhakemeleri Kanunu, iki ana yargılama usûlü öngörmüştür.

Bunlar; basit yargılama usûlü ile yazılı yargılama usûlüdür. Basit

yargılama usûlü, esas itibariyle, sulh hukuk mahkemelerinde; yazılı

yargılama usûlü ise, esas itibariyle, asliye hukuk mahkemelerinde uy-

gulanan yargılama usûlü konumundadır. Basit yargılama usûlünde

amaç, gerçeğe olabildiğince seri, yalın ve kolay bir prosedür içerisinde

ulaşılmasının temin edilmesidir

. Yazılı yargılama usûlü ise, basit yar-

gılama usûlüne nazaran daha formel, daha komplike ve daha yavaş

yürüyen bir usûl konumundadır. Her iki yargılama usûlü arasında,

ciddî nitelik ve işleyiş farklılıkları mevcuttur. Sulh hukuk mahkeme-

leri, esas itibariyle, fazla karmaşıklık arz etmeyen ve meblağ itibariyle

de daha küçük çaplı olan uyuşmazlıklarla uğraştığına göre, işlerlik

kazanması gereken usûl, basit yargılama usûlü; asliye hukuk mah-

kemeleri ise, nitelik itibariyle daha karmaşık ve meblağ itibariyle de

daha büyük çaplı uyuşmazlıklarla uğraştığına göre, işlerlik kazanma-

sı gereken usûl, esas itibariyle yazılı yargılama usûlüdür. Her iki yar-

gılama usûlünün gereklerine sıkı sıkıya riayet temin edilecek olursa,

sulh hukuk – asliye hukuk mahkemesi ayrımının, rasyonel bir temel

üzerine bina edildiği ve son derece işlevsel bir nitelik taşıdığı kolay-

lıkla müşahede edilebilir.

Roth, M.: Das summarische Verfahren in der Zivilprozessordnung des kantons

Aargau, vom 18 Dezember 1984, Diss., Bern 1993, s.2.