TBB Dergisi 105. Sayı

Sulh Hukuk – Asliye Hukuk Mahkemesi Ayrımının Anlam ve Önemi Üzerine Bazı Düşünceler

2. Sulh hukuk – asliye hukuk mahkemesi ayrımına yöneltilen diğer

bir eleştiri, bu ayrımın görev ilişkisi biçimde düzenlenmesinin so-

nucu olarak görevsizlik kararları sebebiyle, yargılamanın uzama-

sına sebebiyet verdiği, yani usûl ekonomisine aykırı bir yapılanma

modeli olduğu yönündedir

Bu eleştiri de, tümüyle dayanaktan yoksundur. Her şeyden önce,

görevsizlik kararları, mahkemelerden verilen kararların bütünü göze-

tildiğinde sayı itibariyle çok cüzî bir yer işgal etmektedir. Öte yandan,

daha önceden de vurgulandığı üzere, sulh hukuk mahkemelerinde,

basit yargılama usûlü; asliye hukuk mahkemelerinde ise, ilke olarak,

yazılı yargılama usûlü uygulanır. Basit yargılama usûlünde amaç ise,

gerçeğe, seri, yalın ve kolay bir prosedür içerisinde ulaşılmasıdır. Ni-

tekim, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda da, basit yargılama usûlüne

ilişkin hükümler sevk edilirken, bu temel esas gözetilmiştir. Söz konu-

su yargılama usûlünün bu niteliği gözetildiğinde, sulh hukuk – asliye

hukuk mahkemesi ayrımının kaldırılmasının değil; aksine, korunma-

sının, davaların daha uzamasının önlenmesine hizmet edeceği görü-

lür. Meğer ki, bu ayrımın gereklerine uygun ve etkin bir biçimde işler-

liği sağlanmış olsun.

Yine, hukuk yargısı bağlamında genel görevli mahkeme konumun-

da bulunan sulh hukuk mahkemeleri ile asliye hukuk mahkemeleri ara-

sındaki görev ilişkisi temelli ayrım, bir an için kaldırılacak olsa bile, ayrı

bir mahkeme biçiminde örgütlenmiş ve birer uzmanlık yargı yeri ko-

numunda bulunan özel mahkemeler, hukukî varlığını devam ettirdiği

sürece – ki uzmanlık yargı yerlerinin kaldırılması, oluşturulma amaçla-

rına ters düşeceği için düşünülemez – görev problemleri ve görevsizlik

kararlarının verilmesi sebebiyle, yargılama sürecinin uzadığı yönünde-

ki zevahir, gene ortaya çıkmaya devam edecektir. Kaldı ki, görevsizlik

kararlarının verilmesinin, yargılama sürecini uzattığı yönünde görüş

serdedenler, her nedense, özellikle kesin yetki kuralları ve yetkisizlik

kararları bakımından, bu eleştiriyi dile getirmekten kaçınmaktadır-

lar. Dolayısıyla, sulh hukuk – asliye hukuk mahkemesi ayrımının gö-

rev ilişkisi temelli olarak düzenlenmesinin, yargılama sürecini uzattığı

yönündeki düşüncenin, aynı ihtimâlin, yetkisizlik kararları ve ayrı bir

Kuru – Sulh/Asliye Hukuk Mahkemesi Ayrımı, s.5; Kuru – Hukuk Davalarının

Uzama Sebepleri, s.107; Kuru – Yargılamanın Çabuklaştırılması, s.132-133.