53 / 505
İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Tacizin Değerlendirilmesi ve ...
52
I. GİRİŞ
1980’li yıllarda uluslararası akademik çalışmalarda artan bir hızla
incelenmeye başlayan işyerinde psikolojik taciz olgusu, 1990’lı yılların
başından itibaren yasal düzenlemelerde de kendini göstermeye baş-
lamıştır. Türkiye’de ise konuya eğilim 2000’li yıllarda önce akademik
çalışmalar sonra da yargı kararları ile kendini göstermiş, nihayetinde
psikolojik taciz kavramı 2011 yılında yasal mevzuata dahil olmuştur.
Gerçekleşen psikolojik tacizin mağdura yönelik ekonomik, sosyal ve
sağlıksal sonuçlarının yanında gerek örgütlere ilişkin gerekse ülke ve
toplum ekonomisine ilişkin olumsuz sonuçlarının bulunması, ülkeleri,
bu konuda engelleyici düzenlemeler yapmaya itmektedir. Karşılaştır-
malı hukukta incelendiğinde, Türkiye’de bu çabalar göreceli olarak
geç başlamış gözükmekle birlikte, diğer bir çok ülkede de konuya eği-
lim, özel yasaların yapılması yerine varolan hukuki enstrümanlar kap-
samında çözüm üretilmesidir.
Türkiye’de konu ile ilgili bugüne kadar yapılan hukuki çalışmalar
incelendiğinde, konunun genel olarak iş hukuku boyutu ile ele alın-
dığı; yine, kişilik haklarının korunması bakımından medeni hukuk ve
ceza hukuku boyutlarının belirli bir kapsamda ortaya konulmaya ça-
lışıldığı görülür. Bu durum, psikolojik tacizin bireylerin kişilik hakla-
rına, sağlık haklarına ve çalışma haklarına olan müdahalesinden kay-
naklanır.
Çalışma haklarına yapılan müdahale sebebi ile konunun iş huku-
ku boyutu önem arz etmektedir. Bilindiği üzere iş hukuku, genel ola-
rak özel hukuka ilişkin iş ilişkilerini düzenler. Bu kapsamda kalanla-
rın büyük bir kısmı 4857 sayılı İş Kanunu dahilinde değerlendirilirler.
Ancak 4857 sayılı yasanın kapsamı dışında kalan birçok çalışanın da
psikolojik tacize mağduru olabileceği aşikardır. Bu bakımdan, konu-
nun iş hukukunun bütün alanlarında çalışanları kapsayacak şekilde
incelenmesi ihtiyacı mevcuttur.
Bu düşünce ile bu çalışmada öncelikle psikolojik taciz kavramı
üzerinde durulacak, psikolojik tacizin etkilerinden bahsedildikten
sonra özel hukuka tabi çalışanlar için çalışma mevzuatında psikolojik
tacize karşı koruma sağlayabilecek düzenlemeler değerlendirilecektir.
Bu değerleme yapılırken, henüz yeni kabul edilebilecek konu ile ilgili
yasal düzenlemeler ve tabi ki yargı kararları üzerinde de durulacaktır.