55 / 505
İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Tacizin Değerlendirilmesi ve ...
54
yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri”
isimli bir rapor
hazırlamıştır. Konuyla ilgili tek yasama faaliyeti diyebileceğimiz
11.01.2011 kabul tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda ise
“işçinin kişiliğinin korunması”
başlıklı 417. maddede
“psikolojik taciz”
teriminin tercih edildiği görülür. Kanımızca, Türk Borçlar Kanu-
nu’ndaki düzenleme ülkemizdeki terimsel tartışmalara nokta koya-
cak mahiyettedir. Bu itibarla, bu çalışmada da kavramı ifadede salt
“psikolojik taciz”
terimi kullanılmıştır.
Psikolojik taciz, akademik literatürde en yoğun biçimde referans
alınan kaynak olan ve bu konuda ilk araştırmacılardan kabul edilen
İsveçli endüstri psikoloğu Heinz Leymann’a göre sistematik olarak,
bir veya daha çok kişi tarafından genelde bir kişiye yöneltilen ve ki-
şiyi savunmasız ve yardıma muhtaç bir duruma düşürüp, süreklilik
arz eden eylemler ile bu halde tutan, düşmanca ve ahlak dışı her tür
iletişimdir
4
. Konunun Amerika Birleşik Devletleri’nde gündeme gel-
mesinde en büyük pay sahiplerinden olan akademisyenler Gary ve
Ruth Namie’ye göre ise kavram,
“bir başka kişiyi kontrol amacıyla o ki-
şiye karşı yapılan kasti ve tekrarlanan zarar verici her tür kötü muameleyi”
ifade etmektedir
5
. Fransa ve latin dünyasında kavramın öncülerin-
den sayılan Marie-France Hirigoyen ise psikolojik tacizi, söz, bakış,
hareket veya yazı ile olsun, bireyin kişiliğine, haysiyetine, fiziksel
veya psikolojik bütünlüğüne yönelik her tür saldırgan davranış ola-
rak tanımlamış, ayrıca bu davranış sistematik ve tekrarlanan nitelik-
te olduğunu belirtmiştir
6
. Buna ilave olarak, bu davranışların
“işyeri
iklimini”
olumsuz etkilemesi veya işçinin istihdamı açısından tehdit
yaratması gerektiği üzerinde de durmuştur. Türk akademik litera-
türünde psikolojik taciz, işyerinde çalışanlara diğer çalışanlar veya
işverenler tarafından sistematik biçimde uygulanan, tekrarlanan her
tür kötü muamele, tehdit, şiddet, aşağılama gibi davranışlar
olarak
4
Heinz Leymann,
“The Content and Development of Mobbing at Work”
,
European Jour-
nal of Work and Organizational Psychology
, Cilt 5, 1996, s. 168.
5
Gary Namie ve Ruth Namie,
Bullyproof Yourself at Work!: Personal Strategies to Re-
cognize and Stop the Hurt from Harassment,
DoubleDoc Press, Benicia: CA, 1999, s.
17’den aktaran David C. Yamada,
“The Phenomenon of “Workplace Bullying” and the
Need for Status-Blind Hostile Work Environment Protection”
,
Georgetown Law Journal
,
Cilt 88, s. 480.
6
Marie-France Hirigoyen
,
Malaise Dans le Travail : Harcèlement Moral, Démêler le Vrai
du Faux, Éditions La Découverte & Syros
, Paris, 2001, s. 7.