92 / 505
TBB Dergisi 2013 (105)
Mine KASAPOĞLU TURHAN
91
tahrip edici (yıkıcı) davranışlarını “mobbing” olarak ifade etmiştir.
4
Ancak 80’li yıllarda, iş yaşamında
“
mobbing
” kavramını ilk kez kul-
lanan kişi ise İsveç’te yaşayan Alman asıllı endüstri psikoloğu Heinz
Leymann’dır.
5
Leymann’a göre “
çalışma hayatında psikolojik taciz (mobbing), bir veya
birden fazla kişi tarafından, sistematik olarak genellikle bir kişiye yöneltilen
ve bu kişiyi çaresiz ve savunmasız bir duruma iten, hasmane, ahlak dışı ve sü-
reklilik arzeden eylemler aracılığıyla kurulan iletişim biçimi”
dir.
6
Leymann
buna “
psikolojik terör
” de demektedir. Leymann’a göre işyerinde psi-
kolojik tacizden söz edebilmek için, bu eylemlerin sık yapılması (en az
haftada bir kere) ve uzun bir zaman dilimine (en az altı ay) yayılması
ve bu eylemler nedeniyle mağdur olan kişinin ruhsal, psikosomatik ve
sosyal açıdan derin bir mutsuzluk içine girmesi gerekmektedir.
7
Dola-
yısıyla Leymann, eylemlerin sık, sürekli ve sistematik olması özelliği
üzerinde durmaktadır.
Doktrinde bu kavramı Türkiye’ye tanıtan kişi ise çalışma psikolo-
ğu olan Prof.Dr.Pınar Tınaz’dır. Tınaz’ın bu konuda birçok çalışması
bulunmaktadır. Tınaz’ın çalışmalarından birinde işyerinde psikolojik
taciz (mobbing) kavramı “
işyerinde diğer çalışanlar veya işverenler tara-
fından tekrarlanan saldırılar şeklinde uygulanan bir çeşit psikolojik terör
”
olarak tanımlamaktadır. Tınaz’a göre işyerinde psikolojik taciz kav-
ramı, kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla baş-
layan bir süreci ifade etmekte olup, sistematik bir şekilde uygulanan
her türlü kötü muamele, tehdit, şiddet ve aşağılama gibi davranışları
kapsar.
8
Türk Dil Kurumu ise, “mobbing” kelimesinin karşılığı olarak “
bez-
diri
” kelimesini kullanmış ve “
bezdiri
”yi ise “
iş yerlerinde, okullarda vb.
topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir biçim-
de engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşür-
me
” şeklinde tanımlamıştır.
9
4
Leymann, s.167
5
Tınaz/Bayram/Ergin, s.4
6
Leymann, s.168
7
Leymann, s.168.
8
Tınaz/Bayram/Ergin, s.7
9
http://www.tdk.gov.tr(Son erişim tarihi, 23.12.2012)