97 / 505
Kamu Görevlileri Bakımından İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Hukuki Korunma Yolları
96
III. KAMU KURUM ve KURULUŞLARINDA PSİKOLOJİK
TACİZİN GÖRÜLÜŞ ŞEKİLLERİ
“
İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi
” başlıklı ve
2011/2 sayılı Başbakanlık Genelgesi’ne göre psikolojik taciz “
kasıtlı
ve sistematik olarak
belirli bir süre çalışanın aşağılanması, küçümsen-
mesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye
tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde
” ortaya çıkmaktadır. Bu
düzenlemeye göre, işyerinde psikolojik tacizin mutlaka çalışanın üstü
tarafından yapılması zorunlu değildir. Kişinin amiri konumunda bu-
lunmayan iş arkadaşları tarafından psikolojik taciz yapılması da bu
kapsamda değerlendirilecektir. Nitekim doktrinde de psikolojik taci-
zin, çalışanlara sadece üstleri tarafından değil, astları veya eşit düzey-
deki çalışanlar tarafından da yapılabileceği kabul edilmektedir.
16
Kamu görevlilerinin maruz kaldıkları psikolojik taciz ise, genel-
likle kurum veya kuruluş içindeki
“
hiyerarşi ilişkisi”nden
kaynaklan-
maktadır. Diğer bir deyişle, psikolojik taciz genellikle hiyerarşik amir
tarafından gerçekleştirilmektedir. Çünkü, hiyerarşik amir, hiyerarşi
gücünden kaynaklanan bazı yetkilere sahiptir. Örneğin hiyerarşik
amir, astlarının memuriyet durumlarına ilişkin bazı işlemleri (örne-
ğin atama-yükseltme işlemleri yapabilme, disiplin cezası verme, hiz-
met yerini değiştirme gibi) yapma, asta emir verme, astın işlemlerini
denetleme yetkilerine sahiptir.
17
Hiyerarşik amir, bu yetkilerini astına
karşı kötüye kullanabilir. Astın amirinin emir ve kararlarına uymakla
yükümlü olması
18
nedeniyle, psikolojik tacize varan davranışlarla kar-
şılaştığında tepki gösterip karşı koyması her zaman kolay değildir. Ni-
tekim 657 sayılı DMK md. 10/2-3’de amirin maiyetindeki memurlara
eşit davranma yükümlülüğü düzenlenmektedir:
16
Tınaz/Bayram/Ergin, s.7
17
Günday Metin,
İdare Hukuku
, İmaj Yayınevi, 10.Baskı, Ankara 2011, s.83
18
Elbette ki Anayasa’nın “Kanunsuz Emir” başlıklı 137. maddesindeki durumlar
saklıdır:
Anayasa md.137-Kanunsuz Emir:
“
Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve
suretle çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun veya Ana-
yasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir.
Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu
halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.
Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorum-
luluktan kurtulamaz.
Askeri hizmetlerin görülmesi ve acele hallerde kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korun-
ması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.
”