sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Mustafa Yaşar DEMİRCİOĞLU

131

I- İhalelerdeki Usul Kuralları ile Yolsuzluk Arasındaki İlişki

Kamu ihaleleri ile yolsuzluk kavramı arasında kanaatimce yakın

bir ilişki bulunmaktadır. Kamu İhale Kurumu’nun varlığı da bu ilişki

dolayısıyla büyük önem taşımaktadır. İhalelere ilişkin usuli kurallara

uygun hareket edilmesi yolsuzluğun önlenmesinde yadsınamaz bir

öneme sahiptir. İhale usulü ile ilgili kurallara uyulması, daha sonra

ihalelerin esası ve içeriği itibariyle oluşabilecek yolsuzlukların önlen-

mesinde bir güvence niteliği taşımaktadır.

Son yıllarda gerekli şartlar oluşmadığı halde açık ihale usulünden

vazgeçilerek “pazarlık yolu ile ihale usulü” benimsenmeye, dolayısıy-

la kanunun getiriliş amacı göz ardı edilerek belli kişi ve gruplar ara-

sında ihale usulü (pastanın paylaşılması) yaygınlık kazanmaya başla-

mıştır

. 2008 yılından bu zamana kadar 4734 sayılı Kanunda yapılan

sistematik değişikliklerle pazarlık usulünde yapılan ihalelerde ihalele-

rin ilan edilmesi şartı kaldırılmış, ihale dokümanlarının sadece davet

edilen kişilere satışı düzenlemesi getirilmiş ardından da ihaleye davet

edilmeyen kişilerin ihale süreçlerini şikayet etmelerinin önü tamamen

kesilerek hak arama hürriyeti ve mahkemelere ulaşma hakkı açıkça

engellenmiştir. Aşağıda örnekleriyle açıklandığı üzere adeta bir yol-

suzluk ekonomisi

ülkemizde yapılan ihalelere egemen olmaya başlamıştır.

Aslında bu

rutin dışı

ihale usulü daha önce Hatay’da yaşanan ve

kamuoyunda ALİ DİBO olayı olarak bilinen ihalelerle, İstanbul’daki

bir takım belediyelerin ihalelerinde yapılmaya çalışılmış ancak o za-

manlar Kamu İhale Kurumu tarafından bu ihalelerin büyük çoğun-

luğu iptal edilmiştir. Ancak geçmişte iptal edilen bu ihalelere rağmen

son yıllarda yapılan kamu ihalelerinde tekrar

“pazarlık suretiyle

ihale”

usulüne geri dönülmeye başlanmıştır. Kamu kaynakları yine

kapalı kapılar arkasında, ihaleye katılıp katılmamaları, teklif verip

vermemeleri önemli olmaksızın yalnızca 3 istekli davet edilerek ve

rekabet-şeffaflık-açıklık-katılımcılık ilkeleri göz ardı edilerek yapılma-

2013 yılı itibariyle açık ihale usulüne tabi olmasına rağmen halâ pazarlık usulü

ile ve ihaleye davet edilen 3 kişi aracılığıyla kamu alımlarının gerçekleştirildiği

pek çok somut örnek bulunmaktadır. Özellikle İstanbul Valiliği İl Halk Sağlığı

Müdürlüğü tarafından yapılan bazı sağlık ihalelerinde (örneğin laboratuvar hiz-

meti alımı gibi) pazarlık usulü ile mal ve hizmet alınmaya devam edildiği, ihaleye

katılmak ve ihale dokümanı satın almak isteyen kişilere doküman satışı yapılma-

yarak rekabet ortamının engellendiği görülmektedir.