sayi115

Danıştay Kararları Işığında Vergi Hukukunda İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

248

mahiyetin, sonradan yapılacak bir inceleme ile ortaya konulması ol-

dukça zor, hatta bazen imkânsızdır. Gerçek mahiyetin tespitindeki bu

güçlük nedeniyle, VUK’un 3’üncü maddesinde, ispat külfetinin hangi

tarafa ait olduğu hususu önem arz etmektedir. Buna göre, bir mükellef,

iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre

normal ve mutat olmayan bir durumu iddia ederse, bu iddiasını ispat

etmek zorundadır. Buradaki esas konu, iktisadi, ticari ve teknik icaplar

ile normal ve mutat olmayan durumların hangi durumlar olduğunun

açıklanmasıdır. Toplumsal bütünün her alanında ortaya çıkan hızlı

değişim ve gelişmeler dikkate alındığında, iktisadi, ticari ve teknik

icaplar ile normal ve mutat olmayan durumların neler olduğunun olay

esnasındaki koşullar esas alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Başka bir olayda tarafların alım satımda uyguladıkları iskonto tar-

tışma konusu olmuş birbirleriyle sürekli bir ithalat-ihracat ilişkisi içeri-

sinde bulunan firmaların, karşı taraftan gelen emtianın aranan evsafa

uymaması durumunda mal bedeli üzerinden ıskonto uygulaması ti-

cari hayatın icaplarına uygun bulunmuştur.

Vergi idaresi buna karşı

çıkmış; ancak söz konusu ıskontoların yapılmadığı ve belgelerin içeri-

ğinin gerçek olmadığı yönünde herhangi bir iddia ileri sürmemiştir.

İnceleme raporunda sadece belgelerin VUK’da belirtilen şekil şartla-

rını taşımadığına değinilmektedir. Bu durumda ispat yükü vergi ida-

resine düşmektedir. Danıştay da gerçek giderin saptanması esnasında

göz önünde bulundurulması gereken iskontonun aslında yapılmadığı

yönünde bir tespit bulunmadığından, sadece bu belgelerin şekil şart-

larına uygun olmadığı ileri sürülerek bu giderlerin kabul edilmeme-

si suretiyle bulunan matrah farkı üzerinden yapılan cezalı tarhiyatta

yasal isabet görmemiştir.

Sonuç olarak düzenlenen belgelere ilişkin

mevzuatta ayıca bir hükmün bulunmadığı durumlarda belgelerin ik-

tisadi, ticari ve teknik icaplara uygun olarak düzenlendiği kabul edil-

meli, ispat yükü bunun aksini iddia eden tarafa düşmelidir.

Vergiyi doğran olayın gerçek mahiyetinin araştırıldığı bir başka

olayda, mükellef tarafından dökme likit petrol gazı için öngörülen

oran üzerinden vergisi ödenerek belli bir miktar gaz satın alındığının

Dnş. 9. D., E. 2008/3402, K. 2010/84, T. 20.01.2010.

Dnş. 3. D., E. 1997/3764, K. 1999/970, T. 11.03.1999.