sayi115

Danıştay Kararları Işığında Vergi Hukukunda İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

252

Benzer şekilde beyan dışı bırakılan değer artışı kazancının, resmi

kayıtlar üzerinden tespit edilmiş olması durumunda da ispat yükü yer

değiştirmekte, mükellefçe taşınmazın tespit edilen tutarın altında bir

tutarla satıldığının hukuken geçerli belgelerle ispatlanması gerekmek-

tedir.

Ama bazen bedeli araştırma yükümlülüğü mahkemelere de dü-

şebilir. Şöyle ki, alım satım bedelinin emsallerden faklı olduğu du-

rumlarda neden böyle bir bedel uygulandığının araştırılması ve talep

edildiğinde mükellefçe ispatlanması gerekir. Zira Danıştay’a göre tica-

ri işletmeler, kâr elde etmek amacıyla faaliyet gösteren kuruluşlardır.

Satılan malın mümkün olan en yüksek fiyatla satılması kârı artırıcı

bir unsurdur. Satışa konu emtianın mümkün olduğunca aracılar dev-

re dışı bırakılarak doğrudan satılması firmaların lehine bir durum

olmakla birlikte, bu husus ticari hayatta her zaman mümkün olma-

maktadır. Satıcı firmanın büyüklüğü ve organizasyon yeteneğine göre

işlemler değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla serbest bölgelerin ve ticari

işletmelerin kuruluş amaçlarına aykırı görünen bazı faaliyetlerin as-

lında bu amaçlara aykırı olmadığı, yürütülen faaliyetin özelliğinden

veya işletmenin organizasyon şeklinden kaynaklandığının ilgililerce

kanıtlanma imkânı bulunmaktadır. Kaldı ki resen araştırma ilkesi ge-

reği bu iddiaların mahkemelerce incelenmesi de şarttır.

Danıştay’a göre vergilendirmeye esas teşkil edecek işlemlerin

gerçekliğinin araştırılması sırasında idareye düşen görevlerin yerine

getirilip getirilmediği de denetlenmelidir. Örneğin verilen hizmet be-

dellerinin bir kısmının nakit, bir kısmının kredi kartı ile bazen iki ayrı

kredi kartı kullanılarak ödendiği, bazı müşterilerin nakit ihtiyacı için

de kredi kartı kullanıldığı yolundaki iddiaların inceleme elemanınca

dikkate alınması gereklidir. Kullanılacak yöntem değişiklik göstere-

bilir; asıl amaç gerçeğe ulaşmaktır. Bu nedenle araştırma sırasında in-

celeme elemanın, bankadan aldığı ayrıntılı kredi kartı dökümleri ile

mükellef kurum tarafından aynı dönem için düzenlenen yasal hâsılat

belgelerini karşılaştırması, belgeler üzerinde yazılan tarih ve saat bil-

gileri kullanarak yazar kasa fişi ve slip tutarlarının bölünmüş olabile-

ceğini dikkate alması yeterli görülmektedir. Bundan sonra ispat yükü

Dnş. 4. D., E. 2008/1934, K. 2010/5194, T. 21.10.2010.

Dnş. 4. D., E. 2007/5566, K. 2009/4736, T. 08.10.2009.