sayi115

Danıştay Kararları Işığında Vergi Hukukunda İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

254

Bir başka olayda, matrah farkı belirlenirken, idarenin ilacın ithal

maliyetini tespit edip defter ve belgelerle karşılaştırarak matrahın

tespitine etki eden faktörleri açıkça ortaya koyup koymadığı araştırıl-

mıştır. Bu süreçte vergi idaresi yurt dışında bulunan firmadan alınan

ilaçlara ait fiyatlardan, daha yüksek bedelle ilaç ithal edildiğini tespit

edememiştir. Ancak Danıştay’a göre idarenin araştırma yükümlülü-

ğü burada bitmemektedir. Dışişleri Bakanlığı veya ekonomi ve ticaret

müşavirlikleri gibi resmi kurumlar aracılığıyla ithal konusu ilaçların

gerçek fiyatının ne olabileceği Sağlık Bakanlığı’nın izin verdiği diğer

ithalatçı firmaların benzeri ilaçları hangi fiyattan ithal ettiği hususla-

rının da araştırılması gerekmektedir. Ayrıca ilaç satıcısı firmanın yurt

dışında bulunması, sattığı ilaçların fiyatlarının ne olabileceği konu-

sunda araştırma yapılmasını engellemeyecektir.

Görüldüğü üzere is-

pat yükünün yer değiştirmesi için idarenin üzerine düşen tüm araştır-

ma yollarını tüketmesi şarttır. Zira bu olayda iktisadi, ticari ve teknik

icaplara aykırılığı idare iddia etmektedir. Bu nedenle ispat yükü idare

üzerinde kalmaktadır.

Bu yükümlülük sadece idareler değil mahkemeler bakımından da

geçerlidir. Örneğin bir olayda mükellef tarafından ödemelerin çekle

yapıldığını gösteren banka ekstreleri dosyaya sunulmuş ancak vergi

mahkemesince bu iddialar dikkate alınmamış, ödemelerin mahiyeti

araştırılmamış, fatura düzenleyen firma hakkındaki raporda yer alan

tespitler esas alınarak söz konusu faturaların sahte olduğu kabul edil-

miştir. Danıştay bütün bu hususları göz önünde tutarak, mükellefin

lehine ve aleyhine olan iddiaların birlikte değerlendirilmediği, dava

konusu tarhiyatın, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya

ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olacağı kuralına uygun

olmadığını tespit etmiştir.

Başka bir uyuşmazlıkta Danıştay’ın aynı yaklaşımı sürdürdüğü

gözlenmektedir. Söz konusu olayda vergi idaresi, yalnızca şirket or-

tağının şahsi hesabına yatırılan döviz cinsinden paradan hareketle

şirketin defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının

doğru ve kesin olarak tespitine imkân vermeyecek derecede noksan,

usulsüz ve karışık olduğu sonucuna varmıştır. Bu sonuç Danıştay ta-

Dnş. 4. D., E. 1998/128, K. 1998/2379, T. 03.06.1998.

Dnş. 4. D., E. 2009/4029, K. 2010/3462, T. 07.06.2010.