sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Cihat ÖNER

263

mi yapıldıktan sonra satış gibi gösterilerek hisselerin devredildiğini

ve belirlenen bedel üzerinden harç ödendiğini ileri sürmektedir. Bu

hususun sözü edilen kişilerin dosyada mevcut ifadelerinden anlaşıla-

cağını iddia etmektedir. Ancak Danıştay’a göre tapudaki resmi kayıt-

ların ifade ile ortadan kaldırılması hukuken mümkün değildir.

Dola-

yısıyla bu iddianın ispatı oldukça güçtür.

IV. Üretim Sürecinde İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

Bu başlık iktisadi, ticari ve teknik icapların tartışılması gereken en

önemli konularından biridir. Esasen bu icaplara uygunluk üretim sü-

recinde araştırılmalıdır. Ancak ticari faaliyetlerin çeşitliliği nedeniyle

genel bir icaplar kategorisi oluşturmak imkânsızdır. Bu nedenle aşağı-

da yine somut olay bazında belli ilkeler tespit edilmeye çalışılacaktır.

Ne yazık ki bu konuda sınırlı sayıda karara ulaşılabilmiştir.

Üretim süreci ile ilgili olarak uyulması gereken iktisadi, ticari ve

teknik icaplar çeşitli aşamalara ilişkin olabileceği gibi sürecin tamamı-

nın dayandığı temel esasları da kapsayabilir. Örneğin Danıştay’a göre

üretim sürecinde randıman veya verimlilik esası, üretime sevk edilen

belli miktar ve nitelikte hammaddeden, belli üretim tekniğiyle, belli

miktarda mamul üretebileceği gerçeğine dayanmaktadır. Dolayısıyla

bu süreçte akılcı olması gereken bir işletmenin, belli zaman dilimin-

de üretimde kullandığı enerjinin, bu zaman diliminde yapmış olduğu

üretim için kendi teknolojisinin gerektirdiği enerji miktarına eşit ol-

ması işin doğası gereğidir. İşletmede bu miktardan fazla enerji kulla-

nılması durumunda, teknik icaplara aykırı olan bu tüketimmiktarının

haklı nedenlere dayandığının kanıtlanmasının işletmeciye ait bir yü-

kümlülüktür. Bu yükümlülüğün gereği gibi yerine getirilemediği du-

rumlarda işletmede kayıt dışı hammaddenin üretime verildiği ve bu

hammaddeden elde edilen mamulün de kayıt dışı satılarak hâsılatın

gizlendiği anlamına geldiği sonucu çıkarılabilir.

Görüldüğü gibi tüm

üretim süreci göz önünde bulundurularak yapılacak bir çıkarımda,

üretimin neden olağan koşullardan ayrılmak suretiyle gerçekleştiril-

diğinin mükellefçe ispatlanması gerekmektedir.

Dnş. 4. D., E. 2001/3489, K. 2002/2272, T. 29.05.2002.

Dnş. VDD., E. 2004/59, K. 2004/63, T. 25.06.2004.