sayi115

Danıştay Kararları Işığında Vergi Hukukunda İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

264

Bir başka uyuşmazlıkta yine üretim süreci bir bütün olarak ele

alınmış ve üretim için gerekli enerji miktarı tartışma konusu yapıl-

mıştır. Olayda ilk olarak işletmede üretim ve diğer ihtiyaçlar için kul-

lanılan bir elektrik sayacının bulunduğu tespit edilmiştir. Daha sonra

belli miktardaki ürün için harcanması gereken elektrik enerjisi mikta-

rı şirketin yetkilisinin huzurunda, fiili üretim sürecinde saptanmıştır.

Çıkan sonuç, bir birim ürün için gerekli elektrik enerjisi miktarının, iş-

letmenin kendi teknolojik özelliklerine uygun olduğudur. Bu durum-

da işletmenin tüm üretiminin kayıtlı üretim kadar olduğunun söy-

lenebilmesi, üretim için harcanan elektrik enerjisi miktarının kayıtlı

üretimin gerektirdiği elektrik enerjisi miktarına eşit olmasına bağlıdır.

Ancak elektrik sayacından okunan elektrik enerjisi miktarının kayıt-

lı üretim için gerekli, fiili üretimle saptanan ve olabilecek tüm enerji

kayıpları da dikkate alınarak hesaplanan elektrik enerjisi miktarından

çok yüksek olduğu inceleme tutanakları ve elektrik faturaları ile tespit

edilmiştir. Dolayısıyla aradaki bu farkın haklı nedenlere dayandığının

mükellef tarafından hukuken geçerli belgelerle kanıtlanması gerekli-

dir. Bu durum normal ve mutat olana aykırıdır.

Üretim sürecinde mutat olarak maliyete dâhil edilmesi gereken iş-

çilik bedellerinin hesaba katılmaması durumunda, bu konudaki ispat

yükü şaşırtıcı bir biçimde incelemede bulunan vergi idaresine yüklen-

miştir. Örnek olayda makine imalatı ve ticareti yapan kurumun vergi-

si ihtilaflı dönemde yaptığı ve hâsılatını dönem kazancına dâhil ettiği

imalatının, faturalarında yer alan işçilik giderlerini hesaba katmaksı-

zın gerçekleştirdiği yönünde herhangi bir tespit yoktur. Faturalarda

yazılı işlerin yapılmadığı varsayımından hareketle eksik inceleme so-

nucu düzenlenen rapora dayanılarak yapılan tarhiyat hukuka uygun

görülmemiştir.

Bu durumda vergi idaresi faaliyetin sürdürülmesi

sırasında işçilik giderlerinin faturalandırılmadığını araştırıp ispat et-

mek durumundadır.

V. Alacak - Borç İlişkilerinde İktisadi, Ticari ve Teknik İcaplar

Alacak borç ilişkilerinde de iktisadi, ticari ve teknik icaplar büyük

önem taşımaktadır. Ticari hayatın devamlılığı için alacak borç ilişkileri

Dnş. 7. D., E. 2001/350, K. 2004/572, T. 03.03.2004.

Dnş. VDD., E. 1999/283, K. 2000/39, T. 28.01.2000.