sayi115

İşe İade Davalarında Makul Sürede Yargılanma Hakkı

412

mahkeme, tahkikatı ilk duruşma hariç, kural olarak iki duruşmada

tamamlar ve duruşmalara arasındaki süre bir aydan uzun olamaz.

Ancak istisnai hallerde, ikiden fazla duruşma yapılabileceği gibi du-

ruşma araları da bir aydan fazla olabilir. Tahkikatın tamamlanmasın-

dan sonra mahkemeler, tarafların son beyanlarını alır ve yargılama-

nın sona erdiğini bildirerek kararını tefhim ederler.

2. GENEL OLARAK MAKUL SÜRE

Hem cezai hem de cezai olmayan davalarda uygulama alanı bulan

“makul süre”

güvencesinin nedeni, yargılamanın taraflarını aşırı usuli

gecikmelerden korumaktır. Bu güvence aynı zamanda, adaletin gecik-

meden sağlanabilmesini ve böylece adaletin etkililiğinin ve güveni-

lirliğinin korunmasını amaçlamaktadır.

Avrupa İnsan Hakları Söz-

leşmesi (AİHS) bu konuyu düzenlemiş, yargılamanın makul bir süre

içinde sona erdirilmesini bir yükümlülük olarak 6. maddenin 1. fık-

rasının

bir parçası haline getirmiştir. 1982 Anayasası da, sözleşmede

yer alan adil yargılanma hakkının karşılığı olarak

“hak arama hürriyeti”

başlıklı 36. maddesinde

adil yargılanmayı bir hak olarak tanımlamış

ve Anayasanın 141. maddesinin 4. fıkrasında

da davaların mümkün

olan süratle sonuçlandırılmasının yargının görevleri arasında olduğu-

nu belirtmiştir.

Makul süre güvencesi, ceza davalarında sanığa bir suç isnat edil-

diği andan itibaren uygulanmaya başlar. Hukuk davalarında ve idari

Kuru / Arslan / Yılmaz, s.753-754

D.J.Harris / M.O’Boyle / E.P.Bates / C.Mbuckley; Avrupa İnsan Hakları Sözleş-

mesi Hukuku, (

Çevirmen:Mehveş

Bingöllü Kılcı) Avrupa Konseyi 2013 Şen mat-

baa, 2. Bası, s.281

AİHS’in 6. maddesinin 1. fıkrasının ilgili kısmı : “ Herkes davasının, medeni hak

ve yükümlülükleriyle ilgili uyu

mazlıklar (…) konusunda karar verecek olan, (…)

bir mahkeme tarafından, (…) makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına

sahiptir. ” şeklindedir.

Hak Arama Hürriyeti başlıklı Anayasa’nın 36. maddesi şu şekildedir: “(Değişik:

3/10/2001-4709/14 md.) Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak sure-

tiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil

yargılanma hakkına sahiptir.

Hiçbir mahkeme, görev ve yetkisi içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz.”

Anayasanın 141. maddesinin 4. fıkrası: “Davaların en az giderle ve mümkün olan

süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” hükmünü ifade etmektedir.

İnceoğlu, Sibel; İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma

Hakkı, Beta Yayınları, Gözden Geçirilmiş İkinci Bası, s.370