sayi115

Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi: ...

494

Sözleşme’nin yukarıda değinilen 27. maddesi kapsamındaki di-

rekt ret yetkisinin yanısıra, zorunlu iade kararının bir dizi istisnası bu-

lunmaktadır. Bu istisnalar Sözleşmenin 13. ve 20.

maddelerinde yer

almak olup, ilgili hükümlerin yargısal makamlara çocuğun iadesini

reddetme yetkisi tanıdığı görülmektedir

. Sözleşme’nin temel amacı

çocuğun mutat meskeni ülkesine iade edilmesini sağlayarak, koruma

hakkının nasıl düzenlenmesini gerektiğinin çocuğun üstün menfaat-

leri nazara alınmak suretiyle muted mesken yargı makamlarınca be-

lirlenmesi olmakla beraber, yer değiştimenin veya alıkoymanın geçerli

sebeplerinin bulunabileceği veya iadenin çocuğa ciddi zaralar verebi-

leceği durumların var olabileceği gerçeği karşısında, belirtilen istisna

hükümlerine yer verilmek suretiyle, adeta Sözleşme uygulamasında

bazı emniyet sübaplarına yer verilmek istendiği anlaşılmaktadır.

Bu kapsamda Sözleşme’nin 13/1-(a) hükmü uyarınca, çocuğun şah-

sının bakımını üstlenmiş bulunan kişi, kurum veya örgüt, yer değiş-

tirme veya alıkoyma döneminde koruma hakkını etkili şekilde yerine

getirmiyor idiyse

veya yer değiştirmeye veya alıkoymaya muvafakat

etmiş veya daha sonra kabul etmiş ise, yetkili makam çocuğun geri

dönmesini emretmek zorunda değildir.

Uygulamada yaygın olarak ortaya çıkan istisna ise, Sözleşmenin

13/1-(b) maddesinde yer almaktadır. 13/1-(b) hükmü ilgili yargısal ma-

kamlara, geri dönmesinin çocuğu fiziki veya psikolojik bir tehlikeye

maruz bırakacağı veya başka bir şekilde müsamaha edilemeyecek bir

duruma düşüreceğinin tespit edilmesi halinde, iadeyi önleme yetkisi

vermektedir. Ancak, ilgili hüküm koruma hakkının esasını değerlen-

tedbirler hususunda bkz. Helmers, s.57.

Bkz. L. Silberman,. / Wolfe, K., The Importance of Private International Law for

Family Issues in an Era of Globalization: Two Case Studies-International Child

Abduction and Same-Sex Unions, (2003-2004), 32 Hofstra L. Rev. 223, s.238.;

Bruch, C. S., The Unmet Needs of Domestic Violence Victims and Their Children

in Hague Child Abduction Convention Cases, 38 Fam. L. Q. 529, s.531.; Pfund, P.

H., s.40.; Mast, K. S., The Application of the Fundamental Principles Exception

of the Hague Convention on the Civil Aspects of International Child Abduction,

(2003), 17 Emory Int’l L. Rev. 241.

Bkz. Altuntaş, s. 106 vd.

Sözleşme koruma hakkının etkili şekilde kullanımı hususunda bir tanım içerme-

mektedir. Bu nedenle bu hakkın etkin şekilde kullanılıp kullanılmadığı yetkili

yargısal makamlar tarafından her somut davanın kendi koşulları içinde ayrı ayrı

değerlendirilmelidir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Giray, s.131.