sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Şebnem NEBİOĞLU ÖNER

497

pit edilinceye kadar veya Sözleşme uyarınca bir talepte bulunulma-

dan makul bir süre geçinceye kadar, koruma hakkının esasına ilişkin

karar veremezler. Bu kapsamda, Sözleşme çerçevesinde çocuğun ia-

desine ilişkin olarak verilen karar, koruma hakkının esasını etkileyen

bir karar olamaz. Bu anlamda Lahey Sözleşmesi kapsamındaki iade

taleplerinin, bir velayet/koruma hakkı davası olmadığı unutulmama-

lıdır. İade kararı da koruma hakkı/velayet kararı olmayıp, bu karar

yalnızca çocuğun, koruma ve ziyaret hakkının esasına ilişkin karar

vermesi en uygun olan yargı alanına iadesini sağlamayı amaçlamak-

tadır. İade kararının, koruma hakkının esasına ilişkin bir karar olma-

dığı, Sözleşme’nin 19. maddesinde de açıkça ifade edilmektedir.

Lahey Sözleşmesi, taraf devlet yargı makamlarınca verilen vela-

yete ilişkin kararların tanınması ve icrasına ilişkin bir metin olmayıp,

koruma hakkının esasını belirlemeyen iade yaptırımı geçici bir ted-

bir olarak düşünülebilir. Koruma hakkıyla ilgili uyuşmazlığın esasına

dair ilave prosedür, çocuğun iadesini müteakip, mutat meskeni yetkili

makamlarınca yerine getirilecektir. Zira mutat mesken, çocuğun yer

değişikliğinden önce belirli bir süre yaşadığı ve bu kapsamda çocuk

için en uygun koruma hakkı sujesinin belirlenmesi hususundaki de-

lillerin birçoğunun bulunduğu yerdir

Bu kapsamda Sözleşme’nin Türkiye uygulamasına yön veren 5717

sayılı Kanun’un 12 ilâ 15. maddelerinde de, belirtilen hassasiyetin tek-

rar vurgulanması amacıyla, çocuğun iadesine dair bir karar verilmiş

ise bu hükümde ayrıca velâyete ilişkin karar verilmeyeceğinin ancak,

çocuğun iadesi talebinin reddine karar verilmesi halinde, velâyet hak-

kına dair bir karar verilebileceğinin, çocuğun iadesi başvurusunun

yapılmasından sonra verilmiş bir velâyet kararının, bu Kanun hü-

kümleri çerçevesinde çocuğun iadesi talebinin reddine gerekçe oluş-

turmayacağının, görülmekte olan bir iade davası sırasında velâyet da-

vası da açılmış ise velâyete ilişkin davanın bekletileceği ve iade davası

ile velâyet davası birleştirilmiş ise birleştirilen davalar tefrik edilerek

Bkz. D. M. Zawadzki, The Role of Courts in Preventing International Child Ab-

duction, (2005), 13 Cardozo J. Int’l & Comp. L. 353.; Mackie, S., Procedural Prob-

lems in the Adjudication of International Parental Child Abduction Cases, (1996),

10 Temp. Int’l & Comp. L.J. 445.; İade talebinin derdest olduğu süreçte açılan vela-

yet davalarında, iade davasının bekletici mesele yapılması yönünde bkz. Erdem,

s.12.