sayi115

Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi: ...

500

Mahkemenin de ifade ettiği gibi, AİHS boşlukta yorumlanmayıp,

uluslararası hukukun genel ilkeleriyle uyumlu şekilde yorumlanmak

zorundadır. Bu nedenle yapılacak değerlendirmelerde, 1969 tarihli Vi-

yana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesinin 31(3)(c) bendinde ifade edil-

diği üzere, “

uluslararası hukukun taraflar arasındaki ilişkiye uygulanabilir

olan ilgili kuralları

” ve özellikle insan haklarının uluslararası korun-

masıyla ilgili kuralları göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bağlamda,

uluslararası çocuk kaçırma meselesinde, AİHS’in 8. maddesinin, aile

hayatına saygı hakkı kapsamında Sözleşmeci Devletlere yüklediği yü-

kümlülüklerin, 1980 tarihli Lahey Sözleşmesi hükümleri de dikkate

alınarak yorumlandığı görülmektedir.

Bu bağlamda Mahkeme, ulusal mahkemeler tarafından izlenen

usulü denetleme ve özellikle ulusal mahkemelerin Lahey Sözleşmesi

hükümlerini yorumlayıp uygularken AİHS’deki ve özellikle 8. madde-

deki güvenceleri gözetip gözetmediğini belirleme yetkisine sahiptir.

Mahkeme, yaptığı denetime temel aldığı önemli bir ilke olan ikincillik

ilkesi gereği, ulusal mahkemelerin iade veya iadeyi red konusundaki

takdirini değerlendirmeye tabi tutmamakta ancak, ulusal mahkeme-

ler tarafından ulaşılan sonucun AİHS’nin 8. maddesinde öngörülen

standartlara uygun bir denge sağlayıp sağlamadığını ve ulaşılan so-

nucun bu yönüyle aile hayatının korunması hakkının ihlal edilmesini

sonuçlayıp sonuçlamadığını incelemektedir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, Strasbourg Mahkemesi’nin şu ana

kadar vermiş olduğu birçok karar, Lahey Sözleşmesini isabetli şekilde

yorumlamakta ve Sözleşme’nin etkinliğini desteklemekte olup, Sözleş-

me hükümleriyle çelişki arz etmediği anlaşılmaktadır.

Lahey Sözleşmesi kapsamında Mahkemenin, koruma ve ziyaret

hakkıyla ilgili olarak çok sayıda kararı bulunmakta olup, belirtilen ka-

rarlarda Mahkemenin, Lahey Sözleşmesini özellikle pozitif yükümlü-

lükler bağlamında yorumladığı görülmektedir.

Mahkemece verilen ihlal kararları incelendiğinde, bu kararların

yalnızca Lahey Sözleşmesi hükümlerinin tatbik edilmemesi veya ha-

talı uygulanması sonucu çocuğun iade edilmemesi halleriyle sınırlı

olmadığı, çocuğun iadesinin sağlandığı bazı durumlarda da olayın

özel koşulları nedeniyle, başvuruların ihlal kararlarıyla neticelendiği