dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

Emine Aslı KÜÇÜKAYDIN

221

davayı mütekabiledendir denildiği vakit yanlış anlaşılmalara meydan

verir tarzda bir hüküm tesis edilmiş olunmaktadır. Aynı şeyi hükmün

devamında gelen “bilumum davalar” için de söyleyebiliriz. Çünkü bi-

lindiği üzere davalının açtığı bütün davaları karşı dava olarak nitelen-

diremiyoruz. Dolayısıyla Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu madde

204’ün kötü tercih edilmiş kelime gruplarından terkip edildiğini söyle-

mek yanlış olmayacaktır.

2) Takasın davada görünüm biçimleri

i. Mahkeme dışında yapılmış bir takasın sonradan açılan bir

davada ileri sürülmesi

Mahkeme dışında yapılmış bir takasın varlığı için, davalının ken-

disine yönelik bir dava açılmadan önce takas beyanında bulunarak

borcunu sona erdirmesi gerekmektedir. Ancak, davacı takasın varlı-

ğına rağmen dava açtığı için de davalı, kendisine karşı açılan bu da-

vayı reddettirmek amacıyla; talep edilen alacağın mahkeme dışında

yapılmış bir takas beyanıyla sona erdiğini ileri sürmektedir.

Takasın

bu şekilde mahkemede ileri sürülmesi, maddi hukuk anlamında itiraz

teşkil etmektedir. Çünkü takas, borcu sona erdiren durumlar arasında

düzenlenmektedir. Borcun sona erdiğinin mahkemede ileri sürülme-

si ise itiraz niteliğindedir. Burada usul hukukunda defi ve itiraz kav-

ramlarının maddi hukuktakinden farklı tanımlandığını belirtmeliyiz.

Usul hukukunda defi kavramı maddi hukuktaki itirazları da kapsar

tarzda üst bir kavram olarak kabul görür. Takas beyanı usul hukuku

anlamında bir defi olarak nitelendirilmektedir.

Böyle bir beyanın ge-

çerli olduğunu davacı kabul etmezse, mahkeme teknik anlamda itiraz

Aral, s. 204; Gökçen Topuz/Seçkin Topuz, “Takasın Davada İleri Sürülmesi”,

An-

kara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

, 2008 Cilt 57, Sayı 3, 719-731, s. 721; Deve-

lioğlu, s. 222; Muşul, s. 272.

Saim Üstündağ “Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre Takas ve Davada Kullanıl-

masının Arz Ettiği Özellikler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası,

1959, Cilt XXV, 214-224, s. 214; Aral, s. 204; Topuz/Topuz, s. 721 vd.

Aslında takas beyanı, maddi hukuk anlamında itiraz niteliğini taşımaktadır. An-

cak, maddi hukuk anlamında itiraz niteliğinde olsalar dahi dosyanın incelenme-

siyle anlaşılamayan itiraz sebepleri, ileri sürülme bakımından usul hukuku açısın-

dan defiler hakkındaki hükümlere tabidir. Bu sebeple de usul hukuku anlamında-

ki defi kavramına hemmaddi hukuk anlamındaki defiler hem de hâkimin dosyayı

incelemesine rağmen anlaşılamayacak olan itiraz sebepleri girmektedir. Bu ayrım

için bkz. Bilge Öztan, Medenî Hukuk’un Temel Kavramları, 37. Bası, Turhan Kita-

bevi Yayınları, Ankara 2012, s. 206.