224 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Emine Aslı KÜÇÜKAYDIN
223
ma görüş olarak nitelendirilen üçüncü bir görüş ise, takasın davada
ileri sürülmesinin, hem maddi hukuka hem de usul hukukuna iliş-
kin özellikleri olan çifte etkili bir işlem olduğunu belirtmiştir.
38
Bu se-
beple de takas beyanını usuli açıdan bir savunma, yani itiraz; medeni
hukuk açısından ise borcu sona erdirici bir beyan şeklinde değerlen-
dirmiştir.
39
Bu teorinin önemi gerektirdiği sonuçtan kaynaklanmak-
tadır. Şöyle ki: Dava esnasında takasın ileri sürülmesi halinde, dava
geri alınma ya da kabule şayan olmama gibi bir sebeple reddedilmiş
olsa dahi takas maddi hukuk açısından sonuçlarını doğurmaya devam
eder. Çünkü takas beyanı yenilik doğuran haklar kategorisinde yer al-
dığından, geri alınması gibi bir durumdan kural olarak söz edilemez.
40
Dava esnasında davalının takas hakkını kullanması bağlamında,
alacağın çekişmeli olup olmamasından kaynaklı şu değerlendirmeye
yer vermeyi faydalı görüyoruz. Bilindiği üzere hâkim tarafların huku-
ki nitelendirmesiyle bağlı değildir. Davacının, davalının takas hakkını
dayandırdığı alacağa itiraz ettiğini varsayalım. Bu halde hâkim taka-
sın savunma vasıtası olarak ileri sürülmesiyle ya da cevap dilekçesiyle
karşı dava olarak açılmasıyla kayıtlı kalmadan, takası karşı dava bağ-
lamında nitelendirecek ve bu şekilde değerlendirme yapacaktır.
41
Da-
vacının davalının takas ileri sürdüğü alacağa itiraz etmediği ve dolayı-
sıyla alacağın çekişmesiz hale geldiği durumlarda ise davalının takas
hakkı savunma vasıtası olarak değerlendirilecektir.
42
iii. Takas İçin Karşı Dava Açılması
Davalının takas etmek istediği karşı alacağın miktarı, asıl dava-
da davacının iddia ettiği alacaktan fazla ise ve davalı bu fazlayı da
Yıldırım, s.255.
38
Topuz/Topuz, s. 724.
39
Develioğlu, s. 240; Kanaatimizce de takas açısından tercih edilmesi gereken görüş
medeni hukuk teorisinin geliştirilmiş bir hali olarak yorumlanabilecek karma gö-
rüştür.
40
Develioğlu s. 240.
41
Ermenek, s. 178 vd. Ermenek bu değerlendirme sayesinde, davalının takas hakkı-
nı mutlaka savunma vasıtası olarak ileri sürmesi gerektiği, karşı dava açması ha-
linde ise hukuki yarar yokluğundan reddedilmesi gerektiğini savunan yaklaşıma
farklı bir açıdan bakmaktadır. Mahsup açısından kabul edilebilir bu yaklaşımın,
takas açısından bir ayrıma gidilmek suretiyle değerlendirilmesi gerektiğini belirt-
mektedir. Bkz. Ermenek, s. 177-179.
42
Ermenek, s. 178.