245 / 497
Karşı Dava
244
rektirdiği ölçüde
ibaresinin muğlâk olması, sınırlarının belirlenmesini
zorunlu kılmaktadır, bu amaçla farklı değerlendirmeler yapılmıştır.
Bir kısım değerlendirmelerin, yargılamanın yenilenmesi sebeplerini
ayrıma tabi tutmak suretiyle sınır belirleme şeklinde olduğunu gör-
mekteyiz.
100
Ancak yargılamanın yenilenmesi sebeplerinin tümünü
nazara alarak sınır belirlemesi yapan değerlendirmenin
101
kanaatimiz-
ce tercihe şayan bulunduğunu belirtmeliyiz.
Şöyle ki: Kanaatimizce tercih edilmesi gereken görüşün üç kıstası
referans alması münasebetiyle, sacayağı benzetmesinden yola çıkarak
açıklamalarda bulunmayı uygun görüyoruz. İlk ayağı, zaman kıstası
oluşturmaktadır ki; bu yargılamanın yenilenmesi sebebinin etkilediği
ilk işlemden önceki işlemlerin yeniden gerçekleştirilmesinin söz konu-
su olmamasını ifade eder. İkinci ayağı, maddi kıstas oluşturmaktadır
ki; bu yargılamanın yenilenmesi sebebinin hiçbir şekilde etkilemediği
durumların yeniden yargılamanın kapsamına girmemesini ifade eder.
Üçüncü ayağı ise, ilgili sebebin etkilediği durumların tek tek tespit
edilmek suretiyle bunların yenilenmesi gerekliliği oluşturur.
102
Bu üçlü
kıstas sayesinde yargılamanın yenilenmesinin ölçütü rahatlıkla orta-
ya çıkmaktadır. O halde karşı davaya ilişkin başta söylediğimizi yine-
lemek gerekirse; zaman bakımından cevap dilekçesinden sonraki bir
aşamaya denk gelen bir yargılamanın yenilenmesi sebebi varsa veya
esasa ilişkin başlangıca dönülerek bir incelemeyi gerekli kılan bir du-
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 29, Sayı: 1-2, 1963, 261-298,
s. 293; Mert Namlı, Türk ve Fransız Medeni Usul Hukuku’nda Yargılamanın Ye-
nilenmesi, Beta Basım, İstanbul 2014, s. 463.
100
Bu ayrımda ilk kategori yargılama sürecinin sil baştan yapılacağı hallere özgü-
dür. Vekil veya temsilci olmayan bir kişinin davayı yürütmesi durumuna ilişkin
yargılamanın yenilenmesi sebebi bu kategoride olup hâkimin baştan itibaren yar-
gılamayı yapmasını sonuçlamaktadır. İkinci kategoriyi sil baştan bir yargılama-
nın yapılmasını gerektirmeyen durumlar oluşturur. Hâkimin yasaklılığı hali bu
durum kapsamında nitelendirilir, yasaklılık halinden itibaren yapılan her türlü
işlemin iptali söz konusu olur. Kanunda düzenlenen diğer sebepler de üçüncü
kategoriyi oluşturur ve bunlar açısından yeni yargılama süreci tümüyle eskisinin
devamı niteliğindedir. Bu ayrımlar hakkında ayrıntılı bilgi için, bkz. Umar, (Şerh)
s. 1108-1110.
101
Bu görüşün İsviçre doktrininde yeniden yargılamanın hangi ölçüde yapılacağıyla
ilgili oluşturulan kıstaslar referans alınmak suretiyle oluşturulduğunu belirtme-
liyiz. Bu kıstaslar; zaman kıstası, maddi kıstas ve yargılamanın adeta hücreleri-
ne ayrıştırılması ve yenileme sebebinin hangi işlemleri etkilediğinin saptanarak,
bunların yeniden gerçekleştirilmesini öneren kıstastır. Ayrıntılı bilgi için bkz.
Namlı, s. 461-462.
102
Namlı, s. 463.