44 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
A. Ersoy KONTACI
43
lardan birincisi, Anthony Down’un başını çektiği “makam beklentisi”
(office-seeking)
yaklaşımıdır. Ağırlıklı olarak bir ekonomi kuramı olan
“oyun teorisi”nin siyaset bilimine uyarlanmış şekli olan bu yaklaşım,
siyasetçilerin temel motivasyonunun, her durumda iktidara gelmek
ve ülke yönetimine etki eden makamları ele geçirmek olduğunu var-
saymaktadır. Bunun için de tüm partiler, kendi çıkarlarını en çoklaş-
tırmanın ve bunun karşısında, kayıplarını en aza indirgemenin yol-
larını aramaktadırlar. Kuşkusuz ki, bu sistemde “kazanan” olmanın
en iyi yolu da, iktidar olmaktan geçmektedir. Down’un özgün anla-
tımıyla;
“Partiler, izleyecekleri politikaları seçimleri kazanmak için oluştur-
maktadırlar; yoksa seçimleri kazanmalarının nedeni, belli politikaları izlemek
değildir.”
20
Bu ise, koalisyona giren tüm partilerin, “en iyi ikinci tercih”le kar-
şı karşıya kaldıklarını ve bu sebeple de, zaten azalmış olan kârlarını
mümkün olan en az sayıda ortak ile paylaşmak isteyecekleri sonucu-
nu doğurmaktadır. Böyle bir eğilim ise karşımıza, “bıçak sırtı koalis-
yonları”
(minimal winning coalitions)
çıkarmaktadır. Bu koalisyonlar;
parlamentoda çoğunluğu sağlayan, fakat ortaklardan herhangi birisi
ayrıldığında bu durumunu sürdüremeyen koalisyonlar olarak tarif
edilmektedir.
21
Aynı zamanda bu koalisyonların, mutlaka ideolojik
olarak birbirine en yakın partiler arasında kurulabileceği kabul edil-
mektedir.
Koalisyon teorileri arasında ilk ortaya çıkan yaklaşımı temsil eden
bu görüşler, zaman içinde yaşanan pek çok örnek olay tarafından yan-
lışlanmıştır. Oyun teorisyenlerinin ortaya koyduğu bu yaklaşım, özel-
likle “bıçak sırtı koalisyon” varsayımı üzerindeki ısrarı sonucunda,
“azınlık hükümetleri” ile “baskın çoğunluk koalisyonlarını”
(surplus
majority coalitions)
açıklama konusunda başarısız olmuştur.
22
Bunun
sonucu olarak da, koalisyon olgusunu açıklamak için farklı yakla-
şımlar gündeme gelmiştir. Bu yaklaşımların en önemlisi ise; “siyasî
beklentiler”
(politics)
yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre siyaset, çeşitli
20
Anthony Down, An Economic Theory of Democracy, Harper and Row, New York
1987, s. 28.
21
Aleskerov, Ersel ve Sabuncu, 1999, s. 159.
22
Ian Budge ve M. J. Laver, “Coalition Theory, Government Policy and Party Po-
licy”, Party Policy and Government Coalitions, Der. Ian Budge ve M. J. Laver, St.
Martin’s Press, Chippenham Wiltshire 1992, s. 4.