dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

A. Ersoy KONTACI

Daha da önemlisi, yazarlar, siyasî partilerin koalisyon sürecine

olan yaklaşımlarını açıklamak amacıyla, daha önceden düşünülme-

yen üçlü bir açıklama şeması önermektedirler. Buna göre;

(a) Tüm siyasî partilerin koalisyon kurarken sahip oldukları temel

güdüsü, demokratik sistemin karşılaştığı tehditleri bertaraf etmektir

(Yani, yalnızca sistem partileri koalisyonlara dâhil olma şansına sa-

hiptir; sistem karşıtı partiler ise, dışlanmaya mahkûmdurlar).

(b) Eğer böyle bir tehdit söz konusu değilse, emek-sermaye çelişki-

si ve bu çelişki etrafında şekillenen siyasî kırılmalar, kurulacak koalis-

yonun niteliğini belirleme konusunda birinci dereceden etkili olacak-

tır.

grup çıkarlarını izleme yoluna gideceklerdir.

Yine yazarlara göre, partilerin, somut bir durumda yukarıdaki bu

üç ölçütten herhangi birini, ikisini veya üçünü de göz önünde tutarak

koalisyon politikalarını belirlemeleri mümkündür.

Bu noktada bir de, koalisyonların özellikle siyasî açıdan derin bö-

lünmeler yaşayan toplumlarda üstlenebileceği bir başka işleve daha

dikkat çekmek gerekmektedir. Koalisyonlar, bu türden toplumlarda,

toplumdaki derin fikir ayrılıklarını yumuşatmanın, ortak bir karar ve

yönetim kültürü inşa etmenin başlıca aracı olarak tasarlanmakta ve iş-

lev görmektedirler. İlk olarak Arend Liphart tarafından “ortaklaşmacı

demokrasi”

(consociational democracy)

kavramıyla açıklanan bu modele

örnek olarak, Hollanda’nın 1. Dünya Savaşı sonrasındaki deneyimleri-

nin verilmesi mümkündür.

Sonuç olarak, bütün bu değerlendirmelerden de anlaşılacağı üzere,

koalisyon olgusu, aslında sadece “hükümet kurma”ya yönelen teknik

Budge ve Keman, 1990, s. 34.

Reuven Y. Hazan, “Parties and Democracy: Coalition Formation and Government

Functioning in Twenty States; Book Review”, Political Science Quarterly, Vol. 106,

No. 2 (Summer 1991), s. 382.

Arend Lijphart, Democracy in Plural Societies: A Comparative Exploration, Yale

University Press New Haven, CT 1977. Aynı yönde bkz. Arend Lijphart, “Consti-

tutional Design for Divided Societies”,

Journal of Democracy

, Vol. 15, No. 2 (2004),

s. 96-109.